Kolejny projekt nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym
Klub parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość złożył kolejny projekt nowelizujący ustawę o Sądzie Najwyższym. Proponowane zmiany legislacyjne dotyczą m.in. zasad obsadzania stanowisk funkcyjnych w Sądzie Najwyższym oraz właściwości poszczególnych izb SN. Modyfikacji ulegną również regulacje dotyczące postępowania nominacyjnego na stanowiska sędziowskie oraz przepisy o uchyleniu immunitetu sędziowskiego i prokuratorskiego. Jeśli projektowane zmiany wejdą w życie, będzie to już 8 zmiana ustawy o SN w przeciągu 2 lat.
Zmiany w procedurze powoływania Prezesów Sądu Najwyższego
Najdalej idące zmiany, które mają wprowadzić nowe regulacje, dotyczą procedury powoływania Pierwszego Prezesa oraz Prezesów poszczególnych Izb SN. W obecnym stanie prawnym kandydatów na Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wybiera Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN w drodze uchwały. Po podjęciu uchwały kolegium przesyła nominacje do Prezydenta. Aby podjęta uchwała miała moc wiążącą, potrzeba odpowiedniego kworum, które stanowi co najmniej 2/3 liczby sędziów każdej z izb. Jeżeli uchwały nie podjęto ze względu na brak wymaganego kworum, do podjęcia uchwały na kolejnym posiedzeniu wymagana jest obecność co najmniej 3/5 liczby sędziów Sądu Najwyższego.
Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy jeśli na pierwszym posiedzeniu uchwały nie podejmie się ze względu na brak wymaganego kworum (2/3), uchwałę można podjąć na kolejnym posiedzeniu, bez względu na liczbę obecnych sędziów. Z kolei w przypadku, gdy w terminie dwóch tygodni przed upływem kadencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego albo w terminie 21 dni od dnia przejścia w stan spoczynku, przeniesienia w stan spoczynku albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego Sądu Najwyższego albo zrzeczenia się stanowiska Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej nie zostanie przekazana uchwała w sprawie wyboru kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, zawierająca listę 5 kandydatów, wraz z protokołem głosowania, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego spośród wszystkich sędziów Sądu.
Analogiczne rozwiązania, do wskazanych powyżej, mają mieć zastosowanie również w procedurze wyboru prezesów poszczególnych izb SN. Nowe regulacje mają na celu zagwarantowanie nieprzerwanego funkcjonowania Sądu Najwyższego w sytuacji, gdy w rozsądnym terminie nie dojdzie do wyłonienia (z jakiejkolwiek przyczyny) odpowiedniej liczby kandydatów na Prezesów SN.
Nowe przepisy dotyczące uchylania immunitetów
Dalekosiężne zmiany dotkną również postępowanie w sprawie uchylenia immunitetu sędziego. Obecnie do rozpoznawania takich spraw właściwe są Sądy Apelacyjne. Zgodnie zaś z proponowanymi zmianami do rozpoznawania spraw w przedmiocie uchylenia immunitetu sędziego w pierwszej instancji właściwa ma być Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego orzekająca w składzie jednego sędziego. W drugiej instancji sprawy rozpatrywać będzie ta sama Izba, jednak w poszerzonym składzie 3 sędziów. Wyżej opisana procedura będzie miała zastosowanie również w stosunku do prokuratorów oraz asesorów sądowych i prokuratury.
W opinii autorów proponowane rozwiązanie służyć ma ujednoliceniu praktyki w sprawach o uchylenie immunitetu w oparciu o wypracowane standardy orzecznicze. Ponadto nowe rozwiązania mają na celu przyspieszenie rozpatrywania wniosków w tym przedmiocie. Sprzyja to zarówno organom postępowania karnego, jak i osobie objętej zarzutami.
Obowiązkowe uzasadnienie w przypadku natychmiastowego zwolnienia sędziego
Nowelizacja przewiduje obowiązek przedstawienia na piśmie uzasadnienia decyzji prezesa sądu nakazującej natychmiastowe zwolnienie sędziego, zatrzymanego na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. W takim uzasadnieniu należy wskazać przyczyny oraz okoliczności, które wpłynęły na podjęcie wspomnianej decyzji. Osoba podejmująca decyzję będzie musiała wykazać również, że zwolnienie zatrzymanego sędziego nie wpłynie negatywnie na prawidłowość ustaleń faktycznych dokonywanych w ramach tzw. czynności sprawdzających. Autorzy projektu podkreślają, że postulowane zmiany mają na celu zminimalizowanie ryzyka odczytywania przez opinię społeczną takich decyzji jako niezrozumiałych. Ponadto przyczynią się one do wzrostu autorytetu sądownictwa poprzez wykazanie racji leżących u podstaw decyzji o zwolnieniu zatrzymanego sędziego.
Więcej na temat projektu zmiany ustawy o SN:
