Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Kim jest przedsiębiorca? – Encyklopedia Prawa

Spis treści
rozwiń spis treści

Wszyscy ludzie są przedsiębiorcami, nie dlatego, że powinni zakładać firmy, ale dlatego, że jest to zakodowane w naszym DNA.

Reid Hoffman – twórca serwisu LinkedIn


Przedsiębiorca w polskim prawie – geneza, definicja i znaczenie

W polskim prawie nazwa podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą była zmieniana kilkukrotnie. W okresie przedwojennym w Polsce funkcjonowało pojęcie kupca. Wtedy za kupca (przedsiębiorcę) prawo handlowe uznawało podmiot prowadzący we własnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe. Wyłączone spod tej definicji były m.in. gospodarstwa rolne, leśne, hodowlane, itd., a także wolne zawody. W zależności od rozmiarów prowadzonej działalności kupcy dzielili się na rejestrowych i nierejestrowych.

Po uchyleniu pojęcia kupca wprowadzono termin „jednostka gospodarcza”. Nowe określenie bardziej pasowało do obowiązującego w Polsce ustroju. Jednostką gospodarczą była każda jednostka organizacyjna prowadząca stałą działalność gospodarczą. Jednostki gospodarcze dzieliły się na uspołecznione i nieuspołecznione.

W 1989 roku, wraz z wejściem w życie Ustawy o działalności gospodarczej, pojęcia kupca i jednostki gospodarczej zastąpił termin „podmiot gospodarczy”. W art. 2 ust. 2 tej ustawy zdefiniowano także pojęcie przedsiębiorcy. Zgodnie z jego treścią przedsiębiorcą był podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą mogła być osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmował prowadzenie działalności gospodarczej.

Ważne! Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o KRS zmieniła w wielu aktach prawnych pojęcie „podmiotu gospodarczego” na pojęcie „przedsiębiorcy”.

Definicja przedsiębiorcy z kodeksu cywilnego

Najczęściej spotykaną definicją przedsiębiorcy, stworzoną na użytek prawa w kontekście stosunków cywilnoprawnych, zawiera oczywiście kodeks cywilny. Zgodnie z art. 431 KC przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 tej ustawy, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. W art. 331 § 1 mowa o jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.

  • Kryterium podmiotowe – z definicji pochodzącej z kodeksu cywilnego jasno wynika, że przedsiębiorcą może być każdy podmiot stosunków cywilnoprawnych, pod warunkiem, że spełni kryterium przedmiotowe.
  • Kryterium przedmiotowe – zawarte jest w art. 3 Ustawy prawo przedsiębiorców, zgodnie z treścią którego działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Innymi słowy,  zgodnie z definicją pochodzącą z kodeksu cywilnego:


Przedsiębiorcą jest każdy podmiot stosunków cywilnoprawnych, który prowadzi zorganizowaną działalność zarobkową, którą wykonuje we własnym imieniu i w sposób ciągły.


Niepoprawnym jest pogląd, że przedsiębiorcami są jedynie podmioty, dla których cel zarobkowy jest podstawowym celem działalności. Podmioty takie jak np. fundacje czy stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą jako dodatkową. Zgodnie z przepisami Ustawy o KRS kiedy te podmioty podejmują działalność gospodarczą podlegają wpisowi także do rejestru przedsiębiorców.

Definicja przedsiębiorcy z Ustawy prawo przedsiębiorców

Definicja przedsiębiorcy jest zawarta w art. 4 i jest zgodna z tą z KC. Dodatkowo wyróżnieni są w niej wspólnicy spółki cywilnej. Zgodnie z treścią wspomnianego artykułu są przedsiębiorcami w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Definicja przedsiębiorcy z Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

W Ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji definicja przedsiębiorcy zawarta jest w art. 2. Zgodnie z jego treścią:


Przedsiębiorcami są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej.


Definicja przedsiębiorcy z ZNKU różni się od tej, której brzmienie wynika z przepisów PrPrzeds. Zgodnie z tą definicją nie ma znaczenia, czy głównym celem prowadzenia działalności przez danego przedsiębiorcę jest zysk.

Definicja przedsiębiorcy z Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

W Ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym definicja przedsiębiorcy także występuje w art. 2. To najszersza definicja przedsiębiorcy w polskim prawie:


Za przedsiębiorcę uznaje się osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które prowadzą działalność gospodarczą lub zawodową, nawet jeżeli działalność ta nie ma charakteru zorganizowanego i ciągłego, a także osoby działające w ich imieniu lub na ich rzecz.


Zgodnie z tą definicją działalność prowadzona przez przedsiębiorcę może nie mieć charakteru zorganizowanego i ciągłego. Dlatego jest sprzeczna z pojęciem działalności gospodarczej zdefiniowanym art. 3 – ustawy Prawo przedsiębiorców.

Definicja przedsiębiorcy z Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów w art. 4 pkt 1 odwołuje się do definicji przedsiębiorcy z Ustawy prawo przedsiębiorców. Dodatkowo ustawa o ochronie konkurencji i konsumenta za przedsiębiorcę uważa także:

  • osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców;
  • osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu;
  • związek przedsiębiorców w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, z wyłączeniem przepisów dotyczących koncentracji.
  • osobę fizyczną, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów Ustawy prawo przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13 ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta.

W rozumieniu wspomnianej ustawy, związkami przedsiębiorców są izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców w rozumieniu tej ustawy, jak również związki tych organizacji.

Zgodnie z przepisami tej ustawy przedsiębiorcami mogą być także te podmioty, dla których zarabianie nie jest głównym celem działalności.

Rejestr przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego

Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym w art. 36 zawiera katalog podmiotów, które uważa za przedsiębiorców. Należą do nich spółki:

a także:

  • europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
  • spółdzielnie;
  • spółdzielnie europejskie;
  • przedsiębiorstwa państwowe;
  • instytuty badawcze;
  • towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych;
  • towarzystwa reasekuracji wzajemnej;
  • inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru (np. fundacje);
  • główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń;
  • główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji;
  • instytucje gospodarki budżetowej.

Przedsiębiorca jako osoba wykonująca wolny zawód

Jako przedsiębiorców traktować należy także osoby wykonujące wolne zawody. Warunkiem takiej klasyfikacji jest świadczenie przez nie usług w sposób samodzielny i osobisty, zawodowy lub zarobkowy. Będzie tak nawet, gdy nie prowadzą wyodrębnionego przedsiębiorstwa.

Rodzaje przedsiębiorców – charakter prowadzonej działalności

Ze względu na cel powstania podmiotu oraz formę prowadzonej działalności możemy podzielić przedsiębiorców na dwie grupy: przedsiębiorców sensu stricto oraz przedsiębiorców not for profit.

  • Przedsiębiorcami sensu stricto są ci, których cel powstania jest zarobkowy. Ich działalność jest prowadzona zawodowo i we własnym imieniu. Takimi przedsiębiorcami zawsze będą spółki osobowe prawa handlowego.
  • Przedsiębiorcami not for profit są ci, którzy prowadzą działalność gospodarczą, jednak cel zarobkowy nie jest ich głównym celem. Zysk z prowadzonej przez nich działalności przeznaczany jest na cele statutowe tych podmiotów. Przedsiębiorcami not for profit mogą być np. fundacje czy stowarzyszenia.

Ważne! Należy odróżnić przedsiębiorców not for profit od instytucji non profit. Działalność tych drugich nie może być ukierunkowana na osiąganie zysków.

Podział na mikro-, małych oraz średnich przedsiębiorców

Kluczowe znaczenie dla podziału przedsiębiorców w krajach Unii Europejskiej ma dyrektywa z dnia 6 maja 2003 r. dotycząca definicji mikro-, małych oraz średnich przedsiębiorców. To pojęcia normatywne. W polskim prawie podział zawarty jest w art. 7 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z treścią tego artykułu:

  • mikro-przedsiębiorca, to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro. Te warunki musi spełniać łącznie;
  • mały przedsiębiorca, to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro i który nie jest mikroprzedsiębiorcą. Te warunki musi spełniać łącznie;
  • średni przedsiębiorca, to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro i który nie jest mikroprzedsiębiorcą ani małym przedsiębiorcą. Te warunki musi spełniać łącznie.

Inne możliwe podziały przedsiębiorców

W zależności od przyjętych kryteriów przedsiębiorców można podzielić również ze względu na:

  • kapitał – na przedsiębiorców krajowych i zagranicznych;
  • formę własności – na przedsiębiorców prywatnych i publicznych;
  • w zależności od podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą – na przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi wyposażonymi w zdolność prawną.

Podsumowanie

Polskie prawo zawiera obecnie wiele definicji przedsiębiorcy. Definicje wymienione przeze mnie nie stanowią pełnego ich katalogu. Różnią się objętością czy brzmieniem, w zależności od tego, czego dotyczą akty prawne, które je zawierają. Ich niespójność i nadmiar sprawia, że znalezienie właściwej definicji przez zainteresowaną osobę może okazać się trudnym zadaniem. Ten problem mógłby zniknąć, gdyby wszystkie akty prawne zawierały jedną definicję przedsiębiorcy. Jednak póki co musimy się pomęczyć.

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career