W obronie Twoich praw – Rzecznik Praw Dziecka

Wczoraj omówiliśmy instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich. Dziś opiszemy, czym zajmuje się Rzecznik Praw Dziecka i w jakich sprawach można skorzystać z jego pomocy.

Instytucję Rzecznika Praw Dziecka ustanowiono artykułem 72 ust. 4 Konstytucji RP. Pierwszego Rzecznika powołano 30 czerwca 2000 roku. Został nim dr hab. Marek Piechowiak. Pełnił swój urząd do 12 października 2000 roku. Kolejnymi Rzecznikami Praw Dziecka zostali:

• dr Paweł Jaros – od 16 lutego 2001 do 7 kwietnia 2006,
• Ewa Sowińska – od 7 kwietnia 2006 do 30 czerwca 2008,
• Marek Michalak – od 25 lipca 2008 do 14 grudnia 2018 (dwie kadencje),

Obecnym Rzecznikiem Praw Dziecka jest Mikołaj Pawlak. Jego kadencja rozpoczęła się 14 grudnia 2018 roku.

Działania Rzecznika Praw Dziecka reguluje ustawa z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka. Ogłoszono ją 30 stycznia 2000 roku z datą wsteczną od 1 stycznia 2000 roku.

Powołanie Rzecznika Praw Dziecka

Rzecznika powołuje uchwałą Sejm. Podlega ona zatwierdzeniu przez Senat. Kandydata na Rzecznika Praw Dziecka może zgłosić Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, grupa przynajmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów. Kadencja RPD trwa 5 lat. Rzecznik może być wybrany na maksymalnie dwie kadencje. Jego kadencja rozpoczyna się od momentu złożenia ślubowania przed Sejmem. Trwa natomiast do śmierci, odwołania lub do momentu złożenia ślubowania przez nowego Rzecznika.

Zadania i kompetencje Rzecznika Praw Dziecka

Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży praw dziecka, a w szczególności prawa do:

• życia i ochrony zdrowia,
• wychowania w rodzinie,
• godziwych warunków socjalnych,
• nauki.

Zgodnie z art. 3 ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka podejmuje on działania na rzecz zapewnienia dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju, z poszanowaniem jego godności i podmiotowości.

Rzecznik, wykonując swoje uprawnienia, kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji RP, Konwencji o Prawach Dziecka i ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka, w tym zwłaszcza:

• zasadą dobra dziecka,
• podejmowaniem działań w najlepiej pojętym interesie dziecka,
• zasadą równości,
• troską o ochronę praw każdego dziecka,
• zasadą poszanowania odpowiedzialności, praw i obowiązków obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka.

Rolą Rzecznika nie jest zastępowanie innych, wyspecjalizowanych służb, instytucji i stowarzyszeń. Interweniuje on wtedy, gdy dotychczasowe działania i procedury okazały się nieskuteczne. Działa też, gdy odpowiednie organizacje nie podjęły żadnych działań.

Działania przewidziane w ustawie Rzecznik podejmuje z własnej inicjatywy. Natomiast przypadkami indywidualnymi zajmuje się, jeśli wcześniej ich nie rozwiązano we właściwy sposób. Nawet, jeśli wykorzystano wszystkie dostępne możliwości prawne.

Adresatami działań Rzecznika są w szczególności:

• Sejm,
• Prezydent RP,
• Rada Ministrów,
• sądy,
• samorządy terytorialne,
• instytucje rządowe i organizacje pozarządowe.

Rzecznik może się do nich zwrócić o:

• złożenie wyjaśnień i udzielenie niezbędnych informacji, a także o udostępnienie akt i dokumentów, w tym zawierających dane osobowe,
• podjęcie przez nie działań na rzecz dziecka, zgodnie z zakresem ich kompetencji, przedstawiając oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony praw i dobra dziecka,
• wystąpienie z inicjatywą ustawodawczą bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych.

Co roku Rzecznik przedstawia Sejmowi i Senatowi informację o podjętych przez siebie działaniach. Składa też uwagi dotyczące stanu przestrzegania praw dziecka w Polsce. Informację tę podaje się do publicznej wiadomości, jest więc dobrym przyczynkiem do dyskusji na temat przestrzegania praw dzieci w Polsce.

Jak skontaktować się z Rzecznikiem Praw Dziecka?

Poprzez formularz internetowy: https://brpd.gov.pl/node/35

Poprzez wiadomość e-mail: rpd@brpd.gov.pl

Listownie: Rzecznik Praw Dziecka, ul. Przemysłowa 30/32, 00-450 Warszawa

Osobiście: pod powyższym adresem; od poniedziałku do piątku w godzinach 8.15-16.15, telefon: (22) 583 66 00, 800 12 12 12  (zachęcamy do wcześniejszego umówienia wizyty)