Gdzie zrobić zakupy w niedziele? Niedziele handlowe 2022 i wyjątki od zakazu hanldu.

Możliwość handlu w niedziele jest w Polsce ograniczona od 2018 roku. Część konsumentów i przedsiębiorców nadal nie może pogodzić się z tym, że wiele placówek handlowych nie może swobodnie funkcjonować przez cały tydzień. Na szczęście prawo przewiduje liczne wyjątki od zakazu handlu w niedziele. Niektórzy przedsiębiorcy kreatywnie wykorzystują te przepisy, aby móc prowadzić działalność tak jak przed 2018 rokiem. Jakie są wyjątki od zakazu handlu i gdzie można robić zakupy w niedziele?

Ustawa o zakazie handlu w niedziele

Podstawą prawną zakazu handlu w niedzielę jest ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni z dnia 10 stycznia 2018 roku (Dz.U.2021.936 t.j.) (w dalszej treści: „Ustawa”). Określa ona sposób ograniczenia handlu i zawiera wytyczne dotyczące wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w Wielką Sobotę.

Niedziele nieobjęte zakazem handlu

Należy również wspomnieć, że nie wszystkie niedziele w roku objęte są zakazem handlu. Ustawa w art. 7 wymienia niedziele, w które można swobodnie sprzedawać. Są to:

• kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
• niedziela bezpośrednio poprzedzająca pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
• ostatnia niedziela przypadająca w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu.

W pierwszym roku obowiązywania przepisów można było handlować w pierwszą i ostatnią niedzielę każdego miesiąca. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zakaz handlu obejmuje niemal wszystkie niedziele. W 2022 roku jest jedynie siedem niedziel handlowych.

Niedziele handlowe w 2022 roku

Zgodnie z art. 7 Ustawy w 2022 roku niedziele handlowe przypadają:

• 30 stycznia;
• 10 kwietnia;
• 24 kwietnia;
• 26 czerwca;
• 28 sierpnia;
• 11 i 18 grudnia.

Kary za prowadzenie handlu w niedziele wbrew zakazowi

Złamanie przepisów Ustawy wiąże się z wysokimi karami. W myśl art. 10 ust. 1 Ustawy, kto wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele lub święta, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu, podlega karze grzywny w wysokości od 1000 do 100 000 złotych.

Orzekanie w sprawach o złamanie zakazu, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2021 r. poz. 457).

Ustawa wskazuje jakie placówki mogą prowadzić handel w niedziele i święta bez narażenia właścicieli na kary. Wyjątki od zakazu opierają się przede wszystkim na rodzaju prowadzonej działalności oraz na tym kto obsługuje w danym punkcie.

Jakie sklepy i punkty mogą być otwarte w niedziele? Wyjątki od zakazu

Ustawa w art. 6 ust. 1 przewiduje aż 32 wyjątki od zakazu handlu w niedziele. Zgodnie z jego treścią zakaz nie obowiązuje:

1. na stacjach paliw płynnych;
2. w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu kwiatami;
3. w aptekach i punktach aptecznych;
4. w zakładach leczniczych dla zwierząt;
5. w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami;
6. w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych;
7. w placówkach pocztowych w rozumieniu art. 3 pkt 15 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1041 i 2320), w których przeważająca działalność polega na świadczeniu usług pocztowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 tej ustawy;
8. w placówkach handlowych w obiektach infrastruktury krytycznej, o której mowa w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1856 oraz z 2021 r. poz. 159);
9. w placówkach handlowych w zakładach hotelarskich;
10. w placówkach handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku;
11. w placówkach handlowych organizowanych wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych;
12. w placówkach handlowych w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych;
13. w placówkach handlowych na dworcach w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1944 i 2400), w portach i przystaniach morskich w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2021 r. poz. 491) oraz w portach i przystaniach w rozumieniu ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1863) – w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych;
14. w przypadku sprzedaży ryb w gospodarstwach rybackich, ze statku rybackiego i w placówkach handlowych zajmujących się wyłącznie odbiorem produktów rybnych;
15. w placówkach handlowych w portach lotniczych w rozumieniu ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2020 r. poz. 1970 oraz z 2021 r. poz. 784 i 847);
16. w strefach wolnocłowych;
17. w środkach transportu, na statkach, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych;
18. na terenie jednostek penitencjarnych;
19. w placówkach handlowych na terenie jednostek wojskowych;
20. w sklepach internetowych i na platformach internetowych;
21. w przypadku handlu towarami z automatów;
22. w przypadku rolniczego handlu detalicznego w rozumieniu ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2020 r. poz. 2021);
23. w hurtowniach farmaceutycznych;
24. w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 30 września każdego roku kalendarzowego – w placówkach handlowych prowadzących handel wyłącznie maszynami rolniczymi, częściami zamiennymi do tych maszyn, materiałami eksploatacyjnymi do maszyn rolniczych, materiałami używanymi w trakcie bieżącej pracy maszyn rolniczych lub narzędziami do wymiany części zamiennych w maszynach rolniczych;
25. w przypadku handlu kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach;
26. w zakładach pogrzebowych;
27. w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek;
28. w piekarniach, cukierniach i lodziarniach, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi;
29. w placówkach handlowych, w których przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna;
30. na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi;
31. w placówkach handlowych prowadzonych przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych, o których mowa w pkt 30, w zakresie czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania tych czynności;
32. w placówkach handlowych, w których jest prowadzony wyłącznie skup produktów pochodzenia rolniczego, w szczególności zboża, rzepaku, rzepiku, buraków cukrowych, roślin białkowych, innych upraw polowych, owoców, warzyw, mleka surowego lub runa leśnego.

Zaostrzenie zakazu handlu w 2022 roku

Przedsiębiorcy starają się obchodzić ograniczenia handlu poprzez umiejętne stosowanie przepisów Ustawy. Przewiduje ona liczne wyjątki od zakazu handlu w niedziele.

Najczęściej stosowanym sposobem na ominięcie niekorzystnych przepisów było do tej pory umożliwianie klientom nadawania i odbierania paczek, co sprawiało, że w świetle prawa placówka handlowa stawała się placówką pocztową, która może być otwarta w każdą niedzielę. Dzięki zastosowaniu tego rozwiązania niektóre sklepy należące do dużych sieci były otwarte w każdą niedzielę.

Tego typu praktyki nie umknęły uwadze ustawodawcy. Z dniem 1 lutego 2022 roku weszła w życie nowelizacja Ustawy. Nowe przepisy mają utrudnić obchodzenie przepisów ograniczających handel.

Wyjątki od zakazu handlu w niedziele – przeważająca działalność i prowadzenie ewidencji

Zgodnie z nowymi przepisami w niedziele otwarte mogą być tylko te placówki, w których co najmniej 40% wszystkich przychodów stanowią przychody z działalności zaliczonej do wyjątków. Przedsiębiorca będzie musiał wykazać to za pomocą specjalnej ewidencji.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Ustawy, przeważająca działalność oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, o którym mowa w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 955 i 1641). Działalność ta musi być wykonywana w danej placówce handlowej i stanowić co najmniej 40% miesięcznego przychodu ze sprzedaży detalicznej w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o podatku od sprzedaży detalicznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1293).

Zgodnie z art. 6 ust. 3 placówki handlowe, korzystające z wyjątków mają prowadzić ewidencję miesięcznego przychodu ze sprzedaży. Ewidencję prowadzi się dzieląc przychód na ten osiągnięty z działalności określonej w ust. 1 pkt 2, 5-7 i 28-30 oraz przychód z pozostałej działalności.

W myśl art. 6 ust. 7 minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia ewidencji, jak również, wzór tej ewidencji oraz szczegółową treść wpisów w tej ewidencji.

Wyjątki od zakazu handlu w niedziele – właściciel i jego bliscy mogą obsługiwać

Zakaz nie obejmuje również placówek, w których właściciel obsługuje sklep samodzielnie lub robią to jego bliscy. Lista osób, które mogą obsługiwać w niedziele zawiera art. 6 ust. 4 Ustawy. Zgodnie z jego treścią właściciel może skorzystać z pomocy:

• małżonka;
• dzieci własnych;
• dzieci małżonka;
• dzieci przysposobionych;
• rodziców;
• macochy i ojczyma;
• rodzeństwa;
• wnuków i
• dziadków.

Ustawodawca wprowadził istotne zastrzeżenie w ust. 5. Właściciel sklepu może skorzystać z pomocy wyżej wymienionych osób, ale nie może wypłacać im za to pensji. Członek rodziny w niedzielę musi pracować nieodpłatnie, nawet jeśli na co dzień zatrudniony jest jako pracownik.

Nowe sposoby na ominięcie zakazu handlu w niedziele – wykorzystanie technologii

Ograniczenie możliwości prowadzenia handlu oraz ciągłe zaostrzanie przepisów skłania przedsiębiorców do wdrażania innowacyjnych rozwiązań. Na uwagę zasługują przede wszystkim działania mające na celu ograniczenie konieczności obsługi klienta przez pracownika placówki. W większości sklepów dużych sieci można już zauważyć kasy samoobsługowe, których działanie jest stale usprawniane.

Niektóre sieci już poszły o krok dalej. W Polsce najlepszym przykładem wdrażania innowacyjnych rozwiązań jest Żabka, która w 2021 roku otworzyła w Poznaniu całkowicie bezobsługowy sklep. Dzięki zastosowaniu rozwiązania opartego o skanowanie indywidualnego kodu QR, rozwinięty monitoring oraz automatyzację płatności, klienci tego punktu mogą sprawnie zrobić zakupy w sklepie bez pomocy pracowników.

Analizując powyższy przykład należy stwierdzić, że wprowadzenie Ustawy sprzyja rozwijaniu innowacji i przyspiesza proces minimalizowania kosztów zatrudnienia poprzez zastosowanie nowych technologii w sektorze handlu. Jednocześnie wartym podkreślenia jest fakt, że intencją ustawodawcy było poprawienie jakości życia pracowników punktów handlowych. Ustawa ma gwarantować im jeden dzień wolny od pracy każdego tygodnia. Nasuwa się pytanie, czy aby na pewno cel ten jest spełniany, biorąc pod uwagę fakt, że pracownicy różnych punktów handlowych nie są traktowani równo. Co więcej, wspomniane wyżej procesy zastępowania pracownika maszyną z czasem będą odbijać się na statystykach dotyczących zatrudnienia.