Zakaz reklamy aptek i leków
W przedmiotowej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Apteki na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego w przedmiocie nakazania zaprzestania prowadzenia niezgodnej z przepisami reklamy apteki oraz nałożenia kary pieniężnej.
Sąd I instancji wskazał, że decyzją Główny Inspektor Farmaceutyczny utrzymał w mocy decyzję. Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny nakazał nią skarżącej zaprzestania prowadzenia reklamy działalności apteki ogólnodostępnej poprzez udział w programie oraz podejmowanie działań marketingowych polegających na kolportażu gazetki reklamowej z wyeksponowanym napisem oraz nałożył na skarżącą karę pieniężną w kwocie 20.000 zł.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ odwoławczy uznał działania skarżącej polegające na uczestnictwie w programie oraz udostępnianiu gazetki reklamowej w ww. aptece ogólnodostępnej za naruszające zakaz reklamy aptek i ich działalności, o którym stanowi art. 94a ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne. Organ odwoławczy nie podzielił oceny Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego co do tego, że skarżąca Spółka była organizatorem spornego programu.
Wskazał jednak, że ten program był prowadzony w ww. aptece, a Spółka jako jej właściciel w nim uczestniczyła. Uwzględniając poglądy wyrażone w orzecznictwie w zakresie reklamy apteki i jej działalności oraz cel programów lojalnościowych, organ stwierdził, że program narusza art. 94a ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne. Stanowi bowiem zachętę do kupna produktów w konkretnej aptece, w której kartę pacjent otrzymuje i która oznaczona jest logo apteki. Program ten jest ukierunkowany na zwiększenie obrotu apteki, poprzez pozyskanie grupy lojalnych klientów korzystających z jej usług z uwagi na oferowane rabaty. Mając na względzie stopień i okoliczności stwierdzonego naruszenia, organ odwoławczy podzielił stanowisko organu I instancji również w zakresie wysokości nałożonej kary pieniężnej.
Wyrok sądu I instancji
Sąd I instancji oddalając skargę na powyższą decyzję omówił podstawę prawną zaskarżonej decyzji i zauważył, że wyrażona w art. 22 Konstytucji RP zasada swobody działalności gospodarczej może zostać ograniczona ustawą. Przykładem takiego ograniczenia jest ustawa – Prawo Farmaceutyczne, która w art. 94a stanowi, że zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Przepis ten dopuszcza jedynie możliwość informowania o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego.
Sąd I instancji podzielił stanowisko orzekających w sprawie organów, które zakwalifikowały działanie skarżącej polegające na uczestnictwie w programie oraz podejmowanie działań marketingowych polegających na kolportażu gazetki reklamowej z wyeksponowanym napisem jako formę reklamy apteki.
Uczestnictwo w programie było reklamą
Fakt, że te działania prowadzono w aptece potwierdza zgromadzona w sprawie dokumentacja, w tym w szczególności wyjaśnienia kierownika apteki. Sąd podzielił stanowisko organu, że działanie skarżącej miało na celu poinformowanie klientów o korzystnej ofercie obowiązującej w należącej do Spółki aptece, zachętę do skorzystania z usług apteki i wyróżnienie jej na tle konkurencji,.a nie jak twierdzi strona realizowanie obowiązku informowania o cenach produktu. Bez znaczenia dla sprawy w ocenie Sądu pozostawała kwestia, kto był organizatorem programu lojalnościowego. Bowiem sam fakt uczestniczenia przez stronę w tym programie należało uznać za naruszenie zakazu reklamy apteki.
W konkluzji Sąd I instancji stwierdził, że uczestnictwo apteki skarżącej w wyżej opisanym programie było reklamą tej apteki. Sąd nie podzielił zarzutów naruszenia prawa procesowego, to jest art. 7 i art. 77 k.p.a. Stwierdził, że prowadzenie zakazanej reklamy apteki i jej działalności niesie za sobą konsekwencje dwojakiego rodzaju: nakazanie zaprzestania prowadzenia reklamy (art. 94a ust. 3 ustawy Prawo farmaceutyczne) oraz nałożenie kary pieniężnej (art. 129b ust. 1 i 2 ustawy Prawo farmaceutyczne). Fakt, że strona zaprzestała prowadzenia reklamy apteki nie zwalniał organu z obowiązku nałożenia kary. Nie ulega wątpliwości, że do naruszenia przepisu dotyczącego zakazu reklamy aptek doszło. W ocenie Sądu, organy uzasadniły szczegółowo, dlaczego na spółkę nałożono karę pieniężną w wysokości 20.000 zł. Dlatego skarga podlegała oddaleniu.
W skardze kasacyjnej skarżąca zaskarżyła powyższy wyrok w całości.
Wyrok NSA
Główny Inspektor Farmaceutyczny nie skorzystał z prawa wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną.
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, iż ustawodawca,.ograniczając dopuszczalność reklamy leków i zakazując reklamy aptek, ma na uwadze ochronę zdrowia ludzkiego,.kieruje się więc ważnym interesem publicznym w rozumieniu art. 22 Konstytucji RP. W ramach prawidłowo funkcjonującego systemu ochrony zdrowia powinny bowiem funkcjonować mechanizmy,.które pozwalają na zakup leków wtedy, kiedy są one rzeczywiście niezbędne. A nie wtedy, gdy pojawia się taka pokusa wywołana reklamą. Z tych powodów reklamy leków i aptek nie można uznać za działalność jednoznacznie nakierowaną na dobro pacjentów. Z powyższych przyczyn zawarty w art. 94a p.f. zakaz reklamy aptek nie jest więc sprzeczny z zasadą wolności działalności gospodarczej, podlegającą ograniczeniom przewidzianym w art. 22 Konstytucji RP.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 grudnia 2018 r., sygnatura II GSK 1584/18