Słownik języka polskiego PWN definiuje zarzut jako «to, co się komuś zarzuca». W postępowaniu karnym na etapie postępowania przygotowawczego śledztwo lub dochodzenie toczy się w sprawie do momentu, kiedy osobie podejrzanej nie zostaną przedstawione zarzuty przez prokuratora. Wówczas zmienia się status prawny takiej osoby – z osoby podejrzanej staje się podejrzanym, natomiast dalsze postępowanie przygotowawcze toczy się przeciwko niej.
Zgodnie z art. 313 § 1 ustawy Kodeks postępowania karnego (dalej jako „kpk”), jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza się je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go, chyba że ogłoszenie postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju. Jak sam przepis wskazuje, warunkiem wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów jest ustalenie, iż dane uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba. Chodzi tu zatem o ustalenie, że zebrane dowody wskazują na wyższy stopień prawdopodobieństwa niż wymagany do wszczęcia postępowania. Dodatkowo wskazują na określoną osobę, możliwą do spersonifikowania (uchwała Sądu Najwyższego z 23 lutego 2006 r., sygn. SNO 3/06).
Artykuł 313 § 2 kpk formułuje dodatkowe wymagania stawiane postanowieniu o przedstawieniu zarzutów. Są nimi:
Przez dokładne określenie zarzucanego czynu należy rozumieć takie jego sprecyzowanie, które nie polega tylko na powtórzeniu słów ustawy. Niezbędne jest tu bowiem określenie czasu i miejsca oraz sposobu działania (zaniechania) sprawcy (Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 2, 2011, s. 128). Zamieszczony w postanowieniu „dokładny opis czynu” stanowi jedno zdanie. Musi ono zawierać przede wszystkim:
Zgodnie z art. 313 § 4 kpk, w uzasadnieniu należy w szczególności wskazać, jakie fakty i dowody zostały przyjęte za podstawę zarzutów karnych. W razie potrzeby przedstawia się także argumenty przemawiające za przyjętą kwalifikacją prawną (§ 138 ust. 4 regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury). Sporządzając owo uzasadnienie, organ ma obowiązek wskazać podejrzanemu materiał dowodowy, na którym oparł się przy formułowaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Powinno ono wskazywać faktyczną i prawną podstawę rozstrzygnięcia. Nie ma jednak podstaw, aby przyjąć, że uzasadnienie postanowienia o przedstawieniu zarzutów powinno zostać sporządzone analogicznie do uzasadnienia wyroku, tj. wskazywać, jakie konkretnie fakty organ ustalił na podstawie jakich konkretnie dowodów.
Uzasadnienie postanowienia o przedstawieniu zarzutów należy sporządzić i doręczyć podejrzanemu, który go zażądał. Musi to nastąpić w terminie 14 dni (art. 313 § 3 kpk zdanie drugie). Doręcza się je wówczas także ustanowionemu obrońcy podejrzanego.
Przedstawienie zarzutów karnych to moment, w którym rozpoczyna się etap postępowania przygotowawczego nazywany postępowaniem przeciwko osobie (in personam). Od tej chwili w postępowaniu pojawia się nowa strona. Stroną tą jest podejrzany (art. 71 § 1 kpk – Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.).