Czym są alimenty? - Encyklopedia Prawa

Startujemy z nowym cyklem "Alfabet prawa". Codziennie będziemy opisywać kolejne pojęcie z dziedziny prawa, które każdy powinien znać, a nie każdy wie co oznacza. Dziś opisujemy alimenty, a już jutro będziecie mogli przeczytać o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Komu przysługują, na kim ciąży obowiązek alimentacyjny i od kogo możemy się ich domagać?

Istotą obowiązku alimentacyjnego jest zapewnienie niezbędnej pomocy osobie, która z pewnych przyczyn nie jest w stanie sama zaspokoić swoich potrzeb, innymi słowy małoletni oraz dzieci, które nie osiągnęły jeszcze samodzielności, a także osoby znajdujące się w niedostatku.

Do kiedy rodzice zobowiązani są do pomocy swoim dzieciom?

Główną przesłanką obowiązku alimentacyjnego rodzica wobec dziecka jest jego niezdolność do usamodzielnienia się. Rodzice zobowiązani są pomagać dziecku od dnia jego narodzin, aż do momentu, gdy będzie on w stanie sam zapewnić sobie byt i możliwość utrzymania się. Błędne jest utożsamianie tego momentu wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zakłada górnej granicy wieku, w którym dziecko traci uprawnienie do alimentów. Obowiązek pomocy ciąży na rodzicach nawet pełnoletniego, który kontynuuje naukę oraz nie jest w stanie usamodzielnić się. Zobowiązanie alimentacyjne nie wygaśnie nigdy względem dziecka, które nie będzie mogło się usamodzielnić na wskutek niepełnosprawności lub ciężkiej choroby.

Niewielkie możliwości finansowe rodziców nie zwalniają ich z obowiązku alimentacyjnego.

Alimenty na dziecko, gdy rodzice żyją osobno

Rozwód

W przypadku orzeczenia rozwodu sąd w wyroku obligatoryjnie określa wysokość alimentów na dziecko. Otrzymuje je rodzic, przy którym małoletni przebywa na stałe.

Związek pozamałżeński

W przypadku, gdy dziecko pochodzi ze związku pozamałżeńskiego, rodzic, u którego małoletni przebywa na stałe, może żądać świadczenia alimentacyjnego od drugiego rodzica, gdy ten uchyla się od takiego obowiązku i nie wykonuje go dobrowolnie, bądź kwota, którą oferuje jest niewystarczająca, by zapewnić utrzymanie dziecka.

Jak złożyć pozew?

By uniknąć procesu sądowego można zawrzeć umowę między rodzicami, przeważnie odbywa się to u notariusza. W przypadku braku porozumienia między stronami pozostaje jedynie droga sądowa.

Pozew składa się:

• Do sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do otrzymywania alimentów lub też właściwego ze względu zamieszkania dla osoby pozwanej – wybór ten należy do osoby, która składa pozew;
• W pozwie należy wskazać wysokość kwoty dochodzonej oraz wskazać przyczyny, które będą uzasadniały żądanie. Należy zwrócić uwagę na potrzeby dziecka, opłaty za szkołę, dodatkowe zajęcia oraz ewentualne koszty leczenia. Należy również wskazać możliwości zarobkowe oraz majątkowe osoby, na której ciąży obowiązek alimentacyjny.
• Pozew jest zwolniony od opłat.

Alimenty nie tylko na dziecko

Osobami uprawnionymi do otrzymywania świadczenia alimentacyjnego są nie tylko dzieci, które otrzymują alimenty od rodziców.

Mąż/żona

Obowiązek dostarczania środków niezbędnych do utrzymania się przysługuje drugiemu małżonkowi nie tylko w trakcie trwania małżeństwa, ale również może istnieć po jego rozwiązaniu (poprzez rozwód, unieważnienie małżeństwa, jak również orzeczenie separacji).

Komu przysługują alimenty?

Alimenty przysługują małżonkowi niewinnemu od wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, w przypadku pogorszenia się jego sytuacji życiowej i materialnej lub małżonkowi, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa i żyje w niedostatku. Sytuacja jest podobna w przypadku orzeczenia o rozwodzie bez orzekania o winie.

Obowiązek alimentacyjny wobec małżonka żyjącego w niedostatku wygasa wraz z upływem 5 lat od dnia orzeczenia przez sąd rozwodu. W przypadku wyjątkowych sytuacji zdarza się, iż sąd może wydłużyć termin.

Rodzice

Obowiązek alimentacyjny spoczywa również na pełnoletnich dzieciach względem swoich rodziców. Główną przesłanką do żądania świadczenia jest niedostatek rodziców, czyli niemożność zapewnienia swoich podstawowych potrzeb życiowych. Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców może być wypełniany nie tylko poprzez dostarczenie pieniędzy, ale również poprzez dostarczenie pomocy materialnej, np. żywności, lekarstw czy ubrań.

Uchylanie się od alimentów

W przypadku, gdy osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny ustalony wyrokiem sądu (bądź też umową zawartą w formie aktu notarialnego) uchyla się od realizacji tego obowiązku, można wszcząć postępowanie egzekucyjne. W tym celu należy złożyć wniosek do komornika wraz z załączonym wyrokiem sądowym (lub umową).

Kolejność alimentacyjna

Należy pamiętać o ważnej zasadzie, czyli kto od kogo może żądać alimentów. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określają kolejność obowiązku alimentacyjnego. Zawsze obowiązek obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

1. Zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki);
2. Wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie);
3. Rodzeństwo.

Bliżsi stopniem są obciążeni przed dalszymi stopniem.