Czy zastawianie dowodu osobistego jest legalne?

Chcąc wypożyczyć rower, łódkę lub samochód, czy meldując się w hotelu, często jesteśmy proszeni o zostawienie dowodu osobistego – w celu spisania danych lub jako zastaw. O ile spisanie niezbędnych danych jest niekiedy konieczne, o tyle pozostawianie naszego dokumentu na dłużej może skutkować poważnymi konsekwencjami.

Zastaw dowodu osobistego a konsekwencje „życiowe”

Pozostawiając dowód tożsamości, należy liczyć się z tym, że dane na nim zawarte mogą zostać wykorzystane w niewłaściwy sposób. Dowód osobisty jest najważniejszym z posiadanych dokumentów. Poświadcza naszą tożsamość, służy do jej potwierdzania. Tym samym umożliwia otwarcie rachunku, podpisanie umowy o świadczenie różnego rodzaju usług czy zaciągnięcie kredytu. Powierzając obcym ludziom dowód osobisty, jego skan lub kserokopię, narażamy się na kradzież naszej tożsamości, co obecnie chętnie jest wykorzystywane. Podszywanie się pod tożsamość innej osoby w celu wyłudzenia pożyczki lub zakupu rzeczy na raty to najlepiej oddziałujące na wyobraźnię przykłady negatywnych skutków tzw. kradzieży tożsamości.

Przeczytaj również: Czy za kserokopię dowodu mogę iść do więzienia?

Zastaw dowodu osobistego a konsekwencje prawne

Zgodnie z art. 79 pkt 2 ustawy o dowodach osobistych, kto zatrzymuje bez podstawy prawnej cudzy dowód osobisty, podlega karze ograniczenia wolności albo karze grzywny. Jest to jedno z trzech wykroczeń, jakich można się dopuścić w związku z posiadaniem dowodu osobistego. Pozostałe dwa to uchylanie się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu osobistego oraz niezwracanie dowodu osobistego w razie utraty obywatelstwa polskiego. Zatrzymywanie cudzego dowodu osobistego stanowi utrzymywanie stanu  jego nielegalnego dzierżenia. Wydaje się, że dopiero przepisy karne tak naprawdę wyjaśniają „osobisty” charakter dokumentu, jakim jest dowód osobisty. Brak statusu podmiotu uprawnionego w rozumieniu ustawy oznacza, że zatrzymywanie dowodu (w sposób pozbawiający posiadania go przez posiadacza) staje się czynem karalnym. Co istotne, posiadaczowi nie przyznano tu prawa do dysponowania dzierżeniem jego dowodu osobistego. Nawet po wyrażeniu zgody na zatrzymanie dowodu osobistego przez podmiot inny niż uprawniony osoba zachowująca cudzy dowód osobisty dla siebie popełnia czyn z art. 79 ustawy.

Zastaw dowodu osobistego – alternatywy

Jeśli ktoś poprosi nas o zastaw dowodu osobistego, to najlepiej jest spróbować znaleźć inne rozwiązanie. Jednym ze sposobów jest podanie danych osobowych, które powinny być wystarczające i dowód do wglądu jako potwierdzenie podanych danych. Możemy podać imię, nazwisko, adres zamieszkania i ewentualnie numer PESEL. Te dane są wystarczające, by wypożyczyć sprzęt czy też zameldować się w hotelu. Inną opcją jest wpłacenie kaucji. Stanowi ona bezpieczne rozwiązanie dla obu stron. Kaucja nie naraża nas na straty. Otrzymamy ją bowiem zaraz po zwrocie sprzętu.

Zastaw dowodu osobistego a komunikat UODO

Urząd Ochrony Danych Osobowych zwraca uwagę na fakt, że dokumenty tożsamości są wydawane w celach ściśle określonych przepisami prawa. Dokumenty te zawierają wskazany w nich katalog danych osobowych. Jest on szerszy niż ten, jaki można uznać za niezbędny dla realizacji określonego celu. Zatrzymywanie dokumentów potwierdzających tożsamość prowadzi nie tylko do naruszenia krajowych przepisów. Zostają także naruszone zasady zawarte w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych (RODO).

Przeczytaj również: Jak mogę zastrzec dowód osobisty?

Utrata kontroli nad dowodem osobistym naraża nas na niebezpieczeństwo kradzieży tożsamośc. To z kolei może wiązać się z takimi konsekwencjami jak np. konieczność spłaty zaciągniętych w naszym imieniu zobowiązań finansowych. Jeśli zgodziliśmy się na spisanie naszych danych z dowodu osobistego, to warto również pamiętać o tym, że mamy prawo domagać się ich usunięcia po zwrocie wypożyczonego sprzętu.