Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami

Z chwilą orzeczenia rozwodu powstaje między byłymi małżonkami stosunek alimentacyjny. Stanie się tak, jeżeli spełnione zostaną przesłanki wskazane w art. 60 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Obowiązek alimentacyjny ma uzasadnienie w istniejącym wcześniej stosunku małżeństwa. Obowiązek ten pozwala realizować cel ekonomiczny małżeństwa, jakim jest zapewnienie uprawnionemu niezbędnych środków materialnych pozwalających zaspokoić jego potrzeby. Obowiązek alimantacyjny służy kształtowaniu właściwych, powszechnie akceptowanych w społeczeństwie – wzorców i zasad postępowania w rodzinie. Wpływa również na umocnienie łączących rodzinę więzi i kształtuje wzajemne relacje między jej członkami (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia  24.02.2011 r., III CZ,P 134/10.

Alimenty między rozwiedzionymi małżonkami na podstawie art. 60 § 1 k.r.o.

Artykuł 60 § 1 k.r.o. reguluje istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami po orzeczeniu rozwodu. Odnosi się to do sytuacji, gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego lub gdy żadnemu z małżonków nie została przypisana wina, gdyż sąd na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzeczenia o winie. Wówczas, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Tak więc pierwszą przesłanką obowiązku alimentacyjnego jest wina rozkładu pożycia. Drugą natomiast będzie niedostatek po stronie małżonka żądającego dostarczenia mu środków utrzymania. Co istotne, pojęcie niedostatku nie oznacza tylko braku jakichkolwiek środków utrzymania. Za niedostatek uznaje się również sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb. Małżonek domagający się alimentów winien jednak w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów.

Alimenty między rozwiedzionymi małżonkami na podstawie art. 60 § 2 k.r.o.

Z kolei art. 60 § 2 k.r.o. reguluje sytuację, gdy orzeczenie rozwodu następuje z winy jednego tylko małżonka. Wówczas, gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, małżonek ten może żądać od małżonka wyłącznie winnego przyczyniania się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Orzekając o żądaniu małżonka niewinnego zasądzenia alimentów, sąd powinien porównać sytuację, w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo.

Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd może jednak, na żądanie uprawnionego, przedłużyć wymieniony termin pięcioletni.