Odroczenie kary i prawo skazanego do udziału w posiedzeniu sądu

Sąd Apelacyjnego w Szczecinie w dniu 29 grudnia 2017 r. wydał postanowienie dotyczące prawa skazanego do udziału w posiedzeniu sądu.

Wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary sąd odracza do czasu ustania przeszkody.

Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

W posiedzeniu w przedmiocie odroczenia lub przerwy ma prawo wziąć udział:
  • prokurator,
  • skazany oraz jego obrońca,
  • sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o wydanie postanowienia.

Prokurator, skazany oraz jego obrońca, sądowy kurator zawodowy, pokrzywdzony, a także inne osoby, o których mowa w art. 19 § 1, kodeksu wykroczeń mają prawo wziąć udział w posiedzeniu, gdy ustawa tak stanowi.

W posiedzeniu sądu wyższej instancji mają prawo wziąć udział osoby, którym przysługuje prawo do udziału w posiedzeniu sądu pierwszej instancji.

Udział w posiedzeniu gwarantuje prawo

Odpowiednie regulacje procesowe (art. 22 § 1 k.k.w., art. 153a § 1 k.k.w.), zapewniające skazanemu prawo do udziału w posiedzeniu sądu (np. w przedmiocie odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności), kreują jedynie możliwość skorzystania przez skazanego z przysługujących uprawnień. Otwierają mu szansę przedstawienia swoich racji przed sądem. Rzecz jednak w tym, że prawo skazanego do wzięcia udziału w takim posiedzeniu nie przeradza się w obecność obowiązkową.

Stan zdrowia skazanego, który nie stanowi "ciężkiej choroby" w rozumieniu art. 150 § 2 k.k.w., tylko w wyjątkowych,.szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy względy zdrowotne łączą się ze społecznymi (w aspekcie humanitarnym), może stwarzać podstawę do fakultatywnego (art. 151 § 1 k.k.w.) odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności.

W doktrynie i orzecznictwie prezentowane są dwa stanowiska. Dotyczą one kwestii, czy zwrot „inna ciężka choroba" swym zakresem obejmuje również chorobę psychiczną. Czy też odnosi się tylko do innych chorób niebędących chorobami psychicznymi.

Zamieszczony w art. 150 § 1 k.k.w. zwrot „ciężka choroba" odnosi się także do chorób psychicznych. Natomiast te przypadki chorób psychicznych, które nie zostaną zaliczone do ciężkich, oraz inne zakłócenia czynności psychicznych mogą być rozważone jako fakultatywne przesłanki udzielenia przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności (II AKz 304/99, II AKz 496/00).

"Ciężka choroba" skazanego

Zwolennicy odmiennego stanowiska, słusznie zaznaczają, że gdyby intencją ustawodawcy było to, aby podstawą odroczenia wykonania kary była każda ciężka choroba, w tym i psychiczna, wówczas nie wprowadzałby w art. 150 k.k.w. rozróżnienia na „chorobę psychiczną" i „inną ciężką chorobę". Tymczasem omawiany przepis wyraźnie różnicuje choroby psychiczne i somatyczne. Akcentując, że spośród chorób fizycznych podstawą odroczenia może być tylko ciężka choroba. Wartościowanie na podstawie kryteriów wskazanych w art. 150 § 2 k.k.w., czy mamy do czynienia in concreto z ciężką chorobą, czy też nie, odnosi się wyłącznie do chorób somatycznych. Gdy przyjmie się, że od strony językowej budowa przepisu nie budzi wątpliwości i określenie „ciężka" dotyczy innej choroby niż psychiczna, nie można dokonywać wykładni synonimicznej. Nie można więc nadawać różnym pojęciom tych samych znaczeń.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 grudnia 2017 r., II AKzw 999/17