Opodatkowanie odprawy pracowniczej

Przepisy prawa pracy przewidują kilka rodzajów odprawy wypłacanej pracownikowi w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem umowy o pracę. W zależności od rodzaju przysługującej odprawy, świadczenie to będzie opodatkowane lub też nie. Poza kwestiami podatkowymi należy jednak również zweryfikować, czy odprawa pracownicza stanowi podstawę wymiaru składek ZUS.

Odprawy wynikające z przepisów prawa pracy

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT) wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów.

Co ważne, w dalszej treści tego przepisu wskazano świadczenia pracodawcy, które nie są objęte przedmiotowym zwolnieniem. Zalicza się do nich m.in.:

• określone w prawie pracy odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odprawy pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym.

Z powyższego przepisu wynika, że odprawy z tytułu skróconego okresu wypowiedzenia umowy o pracę oraz odprawy wypłacane na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników stanowią przychód pracownika i podlegają opodatkowaniu.

Opodatkowanie odprawy pracowniczej - wypłata na podstawie porozumienia

Inne odprawy, jak np. wypłacane na mocy porozumienia stron, nie korzystają również ze zwolnienia wskazanego w art. 21. ust. 1 pkt 3) ustawy o PIT. Stanowią przychód pracownika. To, że danego rodzaju odprawy nie wymieniono w art. 21 ust. 1 pkt 3) ustawy o PIT, nie oznacza jednak, że takie świadczenie będzie korzystało ze zwolnienia. Świadczenie takie opodatkowane będzie na zasadach ogólnych. Od wypłacanych odpraw pracodawca, jako płatnik, pobiera zaliczkę na podatek dochodowy.

Opodatkowanie odprawy pracowniczej - odprawa pośmiertna

Zgodnie z art. 93 § 1 Kodeksu pracy w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.

Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 7) ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe. Dlatego też pracodawca, wypłacając najbliższej rodzinie zmarłego odprawę na mocy art. 93 Kodeksu pracy, nie potrąca z tego świadczenia zaliczki na podatek dochodowy.

Koszty uzyskania przychodu pracodawcy

Zgodnie z art. 22 ustawy o PIT za koszty uzyskania przychodów uznaje się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wyjątek stanowią koszty wymienione w art. 23 ustawy o PIT. Art. 23 ustawy o PIT wskazuje, jakie wydatki nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Nie wymieniono natomiast odprawy pracowniczej jako wyłączonej z kosztów uzyskania przychodów pracodawcy.

Składki ZUS

Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 18 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe podstawę wymiaru składek ZUS stanowi przychód w rozumieniu ustawy o PIT.

Zgodnie jednak z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowią:

• odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,
• odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Jak widać, na podstawie przepisów ww. rozporządzenia, w zasadzie każdy rodzaj odprawy nie podlega oskładkowaniu.