Sąd Najwyższy wydał postanowienie dotyczące orzekania kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec młodocianego.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, to jest od dnia 15 kwietnia 2016 r., dopuszczalność kasacji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego, także w wypadkach, gdy została ona wniesiona od orzeczenia, które uprawomocniło się przed dniem 15 kwietnia 2016 r., należy oceniać według stanu prawnego z chwili dokonania tej czynności, jaką stanowiło wniesienie kasacji, a więc także przy uwzględnieniu treści art. 523 § 1a k.p.k. i określonej w nim nowej podstawy kasacyjnej.
Na gruncie postępowania wywołanego nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, wniesionym na podstawie art. 523 § 1a k.p.k., za skuteczną podstawę tego środka może być uznana wyłącznie "rażąca", a nie "zwykła" (Jakakolwiek") niewspółmierność kary. Co więcej, stopień nasilenia owej rażącej niewspółmierności musi być wyższy od tego, który byłby wystarczający dla uwzględnienia apelacji wniesionej na podstawie z art. 438 pkt 4 k.p.k.
Miarą surowości kary polegającej na pozbawieniu wolności nie może być jedynie ilościowe oznaczenie czasu pozbawienia wolności. Ważny jest stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo.
Przy rozważaniach prowadzonych w płaszczyźnie zarzutu apelacyjnego określonego w art. 438 pkt 4 k.p.k. i zarzutu kasacyjnego przewidzianego w art. 523 § 1a k.p.k. nie powinno się uwzględniać elementów związanych ze zdarzeniami przyszłymi i niepewnymi. Ocenie należy poddać wymiar kary orzeczonej w prawomocnym wyroku. Nie uwzględnia się jego ewentualnych modyfikacji w toku wykonywania kary.
Przepis art. 449a § 1 k.p.k. może, w związku z treścią art. 518 k.p.k., znaleźć odpowiednie zastosowanie na etapie postępowania kasacyjnego i w konsekwencji Sąd Najwyższy, rozpoznając nadzwyczajny środek zaskarżenia, władny jest dokonać zwrotu akt sprawy w celu uzupełnienia uzasadnienia przez sąd odwoławczy, ale jedynie w tych samych sytuacjach, w których możliwe jest to w relacji między sądem odwoławczym a sądem pierwszej instancji, a więc w wypadku uznania, że jest to niezbędne dla prawidłowego wyrokowania w sprawie.
Z art. 54 § 1 k.k. zasadnie wywodzi się, że skoro przy wymierzaniu kary młodocianemu prymatem winien być cel wychowawczy. Orzeczenie kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec tej kategorii sprawców możliwe jest wyłącznie wówczas, gdy z okoliczności sprawy w sposób niewątpliwy wynika, że realizacja celu wychowawczego w ogóle nie jest możliwa.
Przy ocenie wzajemnych relacji pomiędzy przepisami art. 54 i 53 k.k. należy traktować dyrektywę indywidualno-prewencyjną za pierwszoplanową w odniesieniu do nieletnich i młodocianych. Natomiast cel wychowania sprawcy zaliczanego do tej kategorii - za priorytetowy.
Artykuł 54 § 2 k.k. sąd winien mieć na względzie nie tylko przy wymiarze kary osobom, do których owa regulacja wprost się odnosi, ale i innym młodocianym wówczas, gdy ustala, czy na gruncie konkretnej sprawy aktualizuje się merytoryczne przeciwwskazanie do orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności. Natomiast im wiek sprawcy bliższy granicy wskazanej w art. 54 § 2 k.k., tym większe prawdopodobieństwo aktualizacji wspomnianego przeciwwskazania.
Przepis art. 449a § 1 k.p.k. może, w związku z treścią art. 518 k.p.k., znaleźć odpowiednie zastosowanie na etapie postępowania kasacyjnego i w konsekwencji Sąd Najwyższy, rozpoznając nadzwyczajny środek zaskarżenia, władny jest dokonać zwrotu akt sprawy w celu uzupełnienia uzasadnienia przez sąd odwoławczy, ale jedynie w tych samych sytuacjach, w których możliwe jest to w relacji między sądem odwoławczym a sądem pierwszej instancji, a więc w wypadku uznania, że jest to niezbędne dla prawidłowego wyrokowania w sprawie.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, to jest od dnia 15 kwietnia 2016 r., dopuszczalność kasacji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego, także w wypadkach, gdy została ona wniesiona od orzeczenia, które uprawomocniło się przed dniem 15 kwietnia 2016 r., należy oceniać według stanu prawnego z chwili dokonania tej czynności, jaką stanowiło wniesienie kasacji, a więc także przy uwzględnieniu treści art. 523 § 1a k.p.k. i określonej w nim nowej podstawy kasacyjnej.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2017 r., sygnatura III KK 395/16