Rodzinne postępowanie informacyjne, czyli mediacja przed rozwodem
Rodzinne postępowanie informacyjne ma poprzedzać rozwód i separację małżeństw posiadających wspólne małoletnie dzieci. Podczas takiego posiedzenia sąd będzie informował o możliwości mediacji. Co, jeśli strony nie skorzystają z mediacji przed rozwodem?
Reforma prawa rodzinnego i procedury cywilnej
Obecnie zapowiadana przez resort sprawiedliwości reforma prawa rodzinnego i procedury cywilnej jest na etapie skierowania projektu do zespołu programowania prac rządu. Ale to nie koniec planowanych zmian. Etap ten ma objąć trzy filary: alimenty natychmiastowe, postępowanie informacyjne w sprawach rozwodowych i kompleksowe uregulowanie postępowania wykonawczego. Co ważne, zmieniony zostanie też art. 59 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm., dalej również jako „k.p.c.”), w ten sposób, że sądy rodzinne będę musiały, a nie jak obecnie mogły, informować prokuraturę o sprawach dotyczących ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej, w których zagrożone jest dobro dziecka.
Mediacja przed rozwodem – w jakich sytuacjach?
Szczególny charakter stosunków małżeńskich i rodzicielskich występujących między stronami powoduje, że mediacja w sprawach rodzinnych powinna zmierzać przede wszystkim do pojednania między małżonkami i rodzicami a dziećmi oraz do ustalenia takiego porozumienia, które będzie miało na celu dobro rodziny (także w przypadku rozwodu w relacji dziecko-rodzic) oraz dobro dziecka. W sprawach o rozwód i separację szczególnie istotną kwestią jest zatem dążenie do pojednania małżonków. Z tego względu w sprawach tych ważną rolę pełni mediacja. Zastąpiła ona instytucję posiedzenia pojednawczego. Zgodnie z art. 436 § 1 k.p.c. jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy nastąpiło zawieszenie postępowania. Oznacza to, że polski ustawodawca zrezygnował z obligatoryjnego postępowania pojednawczego na rzecz dobrowolnej mediacji. Ocena, czy istnieją widoki na utrzymanie pożycia małżeńskiego, należy do sądu. W praktyce pomocne w tym zakresie okazują się jednak głównie oświadczenia stron.
Rozwód? Najpierw mediacja
Skierowanie na mediacje ma być stosowane w przypadku par posiadających wspólne małoletnie dzieci. Co istotne, rozwiązanie to nie będzie miało zastosowania w sprawach, w których tłem rozwodu jest przemoc w rodzinie – czyli jeśli wniesiono akt oskarżenia dotyczący przestępstwa na szkodę drugiego małżonka lub wspólnego dziecka (wyjątek stanowi sytuacja, w której strona poszkodowana sama zawnioskuje o skierowanie do mediacji). W praktyce pozew o rozwód takich małżeństw ma być poprzedzony wnioskiem o rodzinne postępowanie informacyjne. Podczas takiego posiedzenia sąd w obecności mediatora będzie informował o możliwości mediacji, wskaże społeczne i indywidualne skutki rozwodu (w szczególności w odniesieniu do dzieci) i zalety mediacji oraz zawarcia ugody, a następnie skieruje sprawę na miesiąc do mediacji.
Brak chęci na mediację – rozprawa rozwodowa
Mediacja nie jest przymusowa, więc zarówno w sprawach rozwodowych, jak i o separację strony nie będą musiały w niej uczestniczyć. Co więcej, nie będą miały nawet obowiązku stawienia się na posiedzeniu informacyjnym. Jeśli nie skorzystają z mediacji, to po upływie miesiąca może odbyć się rozprawa rozwodowa, której termin sąd może od razu wyznaczyć. Co istotne, zarówno postępowanie informacyjne, jak i mediacje mają być dla stron bezpłatne.
Przeczytaj również: Co z opieką nad dzieckiem po rozwodzie?
