Co z opieką nad dzieckiem po rozwodzie?

Przyznanie opieki nad dzieckiem po rozstaniu rodziców jednemu z nich oznacza wskazanie przez sąd stałego miejsca zamieszkania dziecka. Orzeczenie sądu stanowi również o kwestiach wykonywania władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców. Najważniejszą zasadą, jaką kieruje się sąd, jest zawsze dobro dziecka.

Rozwód – i co dalej?

W wyroku orzekającym rozwód małżonków sąd rozstrzyga również o odpowiednim przydzieleniu władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Istotną kwestią jest też możliwość utrzymywania kontaktu rodziców z dzieckiem. Sąd podejmuje także decyzję w sprawie wysokości kosztów utrzymania i wychowania dziecka, jakie ponosić ma każdy z małżonków. Jeżeli małżonkowie są w stanie się porozumieć w kwestii sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, a ich uzgodnienia są zgodne z dobrem dziecka, wówczas sąd może je uwzględnić.

Przeczytaj również:
Kiedy sąd może odmówić rozwodu?

Podział władzy rodzicielskiej

Istnieje możliwość powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając tym samym władzę rodzicielską drugiego. Sąd może też pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek. Muszą oni jednak przedstawić stosowne porozumienie. Oczekiwanie, że będą oni współdziałać w sprawach dziecka musi być natomiast zasadne.

Co do zasady wina w orzeczeniu rozwodowym nie ma wpływu na kwestię władzy rodzicielskiej. Wyjątek stanowi sytuacja, w której przyczyną rozkładu pożycia małżeńskiego było działanie na szkodę dziecka.

Istota władzy rodzicielskiej

Zgodnie z uzasadnieniem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2006 r. (sygn. III CZP 98/0),

władza rodzicielska, co wynika z całokształtu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a zwłaszcza z art. 95 § 1, art. 96 i 98 § 1, stanowi ogół obowiązków i praw względem dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów. Zakres władzy rodzicielskiej nie oznacza wyłączności rodziców w stosunku do dziecka i powinna być ona wykonywana tak, jak wymaga dobro i interes dziecka. Rodzicom przysługuje prawo do osobistej styczności z dzieckiem, jest ono ich prawem osobistym i niezależnym od władzy rodzicielskiej. Przysługuje rodzicom, mimo pozbawienia ich władzy rodzicielskiej, jej zawieszenia lub ograniczenia. Pozbawienie lub ograniczenie tych kontaktów wymaga odrębnego orzeczenia przez Sąd, takie bowiem uregulowanie zawarte jest w odrębnym przepisie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 113).

Przesłanki przyznania dziecka rodzicowi

Przede wszystkim każdy rodzic zobowiązany jest do szacunku i wspierania dziecka (art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zgodnie z art. 95 § 1 kodeksu, władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Przy przyznawaniu opieki nad dzieckiem sąd bada przede także to, który z rodziców daje lepsze gwarancje wychowawcze, ma lepszy wgląd w potrzeby dziecka oraz z którym z nich dziecko spędza więcej czasu. Istotnym jest jednak, aby władza rodzicielska była wykonywana zgodnie z dobrem dziecka i interesem społecznym. Władza obejmuje bowiem nie tylko element wychowawczy, ale także zarządczy. Odnosi się on do majątku dziecka. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka. Muszą je także przygotowywać należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień (art. 96 § 1 kodeksu).

Wola dziecka

Z całą pewnością istotne znaczenie dla przyznania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców będzie miała sama wola dziecka. O ile z uwagi na jego wiek ma ono świadomość tego, co się dzieje między jego rodzicami. Kluczowy jest tu także jego rozwój emocjonalny i fakt, czy wypowiada słowa z uwzględnieniem obiektywnej oceny własnego położenia.

Kontakt z dzieckiem

Niezależnie od podziału władzy rodzicielskiej rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Innymi słowy, nawet w sytuacji, gdy tylko jeden z rodziców posiada władzę rodzicielską, to wyraźnie należy podkreślić, że jest ona niezależna od szeroko rozumianego prawa do kontaktów rodzica z dzieckiem. Wyraz temu w pełni daje wspomniany przepis art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Stanowi on o prawie i obowiązku utrzymywania kontaktu rodziców z dzieckiem.

Przeczytaj również:
Utrudnianie kontaktu z dzieckiem. Jakie roszczenia przysługują rodzicowi?