Prawa autorskie – krajowe przepisy jednolite z europejskimi

Do pierwszego czytania skierowany został projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Ma on na celu przede wszystkim harmonizację uregulowań krajowych z unijnymi. Zawiera ponadto szereg uregulowań niezwiązanych z harmonizacją, m. in. dotyczących skuteczności umów z użytkownikami po wypowiedzeniu umowy o zarządzenie przez uprawnionego.

Zakres ustawy

Projekt oparty jest o zapisy dyrektywy 2014/26/UE Parlamentu Europejskiego z 26 lutego 2014 roku. Dotyczy on przede wszystkim organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, a więc prawami do utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów. Nowe przepisy zakładają, że organizacja ta będzie wykonywała prawa autorskie lub pokrewne w interesie uprawnionych. Będzie mogła to robić poprzez udzielanie licencji, pobór i wypłatę przychodów z tych praw oraz monitorowanie korzystania z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych.

Organizacją zbiorowego zarządzania będzie mogło zostać np. stowarzyszenie zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów czy wydawców. Warunkiem będzie uzyskanie zezwolenia od ministra kultury. Stowarzyszenie będzie musiało ponadto wykazać, że zachodzi potrzeba takiego zbiorowego zarządzania dla każdego pola eksploatacji objętego wnioskiem. Nadzór nad organizacjami zbiorowego zarządzania przysługiwać będzie ministrowi kultury.

Upoważnienie do zarządzania prawami

Upoważnienie do zarządzania prawami przez organizację może wynikać z:

• umowy zawartej bezpośrednio z uprawnionym albo
• umowy o reprezentację zawartej z inną organizacją zbiorowego zarządzania.

Przepisy dopuszczają również możliwość reprezentacji uprawnionych przez organizację, jeśli nie powierzyli oni wykonywania swoich praw innej organizacji.

Niezbędnym elementem umowy będzie określenie utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, pól eksploatacji i terytoriów, których zarządzanie będzie dotyczyło. Do uprawnionego należy decyzja, czy powierza organizacji zarządzanie wszystkimi swoimi prawami, czy też zgoda dotyczy jedynie jakiegoś ich fragmentu: na przykład jedynie utworów już istniejących.

Umowa będzie mogła być wypowiedziana w każdym czasie. Jednakże niezależnie od okresu wypowiedzenia, przez okres 2 lat pozostaną ważne umowy o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zawarte przez organizację w czasie obowiązywania umowy o zarządzanie.

Pozostałe regulacje ustawy

Ustawa przewiduje również szereg innych regulacji, dotyczących między innymi:

• udzielania licencji i poboru wynagrodzeń od użytkowników,
• podziału i wypłaty zainkasowanych środków pomiędzy uprawnionych,
• upoważniania innego podmiotu do zarządzenia powierzonymi prawami w imieniu organizacji.

Dotychczasowe zezwolenia stracą ważność

Zgodnie z projektem zezwolenia na zbiorowe zarządzanie udzielone przed wejściem w życie nowej ustawy stracą ważność. Ponadto minister kultury i dziedzictwa narodowego będzie mógł wszcząć z urzędu w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowej ustawy postępowanie, mające na celu cofnięcie lub zmianę dotychczasowego zezwolenia udzielonego organizacji. W ciągu tych 6 miesięcy organizacje muszą dostosować stosowane przez siebie zasady zawierania i wypowiadania umów do nowych regulacji ustawowych. Ponadto z momentem wejścia w życie nowej ustawy wygasa kadencja Komisji Prawa Autorskiego.

Ustawa ma wejść w życie po 14 dniach od jej ogłoszenia.