Spółka osobowa a spółka kapitałowa

Za wyjątkiem spółki cywilnej (ujętej w przepisach kodeksu cywilnego) wszystkie rodzaje spółek w Polsce działają na podstawie przepisów zawartych w kodeksie spółek handlowych. Ksh dzieli spółki na dwa rodzaje: spółki osobowe i spółki kapitałowe. Jakie są ich cechy wspólne, a czym się różnią?

Spółki osobowe

Do spółek osobowych zaliczamy spółkę:

• jawną,
• partnerską,
• komandytową,
• komandytowo-akcyjną.

Spółki osobowe są tzw. ułomnymi osobami prawnymi, a więc są jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej. Zgodnie z art. 8 ksh spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.

Spółki kapitałowe

Kodeks spółek handlowych do spółek kapitałowych zalicza:

• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,
• spółkę akcyjną,

Spółki kapitałowe są osobami prawnymi, posiadają więc zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych.

Najważniejsze różnice między spółką osobową i kapitałową

Między spółkami osobowymi i kapitałowymi jest zdecydowanie więcej różnic niż podobieństw. Najważniejsze różnice zostały wskazane poniżej. 

• Spółka kapitałowa co do zasady może być utworzona nawet przez jednego wspólnika. Ażeby zawarta została spółka osobowa, niezbędnych będzie przynajmniej dwóch wspólników. Mało tego – jeśli w trakcie trwania spółki osobowej jeden ze wspólników zrezygnuje, spółka zostaje rozwiązana. Dzieje się tak, ponieważ…
• …w spółkach osobowych (wyjątkiem jest tutaj spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna) skład osobowy wspólników nie może ulec zmianie przez cały czas trwania spółki. W spółce kapitałowej natomiast – jak sama nazwa wskazuje – liczy się kapitał, nie czynnik osobowy. Skład wspólników może więc być dowolnie zmieniany. W spółce osobowej najważniejsze są relacje między wspólnikami i to one są celem zawiązania spółki.
• W spółce osobowej wspólnicy są najważniejszym organem. To oni zajmują się prowadzeniem spraw spółki i reprezentują ją na zewnątrz. W spółce kapitałowej powoływane są specjalne organy, odpowiedzialne za poszczególne sprawy spółki, np. zarząd (jako organ zarządzający) czy rada nadzorcza (jako organ kontrolujący).
• Wspólnicy spółki osobowej osobiście odpowiadają za jej zobowiązania (także majątkiem osobistym), natomiast w przypadku spółki kapitałowej wspólnicy odpowiadają tylko mieniem zainwestowanym.

Podobieństwa

Jest też kilka cech łączących spółki osobowe i kapitałowe. Ustawodawca przewidział zastosowanie niektórych przepisów dotyczących spółek kapitałowych do spółek osobowych. I tak na przykład:

• jeśli umowa spółki tak stanowi, w spółce osobowej – tak samo jak w spółce kapitałowej – dopuszczalne są zmiany wspólników,
• możliwość zmiany postanowień umowy spółki osobowej bez zgody wszystkich wspólników, jeżeli pozwala na to umowa spółki,
• dopuszcza się możliwość ustanowienia organów w spółce osobowej, np. zarządu w spółce partnerskiej albo rady nadzorczej czy zgromadzenia wspólników w spółce komandytowo-akcyjnej,
• możliwość ograniczenia odpowiedzialności wspólników spółki partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej.