Konsekwencje ucieczki z kwarantanny
13 marca 2020 r. zostało wydane rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego w związku z pandemią COVID-19, spowodowaną przez koronawirusa SARS-CoV-2. Jednym ze środków stosowanych z uwagi na pandemię jest kwarantanna. Jednak nie wszyscy przestrzegają nałożonych zaleceń. Jakie konsekwencje niesie za sobą ucieczka z kwarantanny?
Kwarantanna – kogo dotyczy?
Zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 marca 2020 r. w sprawie wykazu chorób powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, regulującego listę osób chorych i podejrzanych o zachorowanie, których dotyczy obowiązek hospitalizacji, dodano zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2.
Drugie z rozporządzeń (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 marca 2020 r. w sprawie wykazu chorób powodujących powstanie obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego oraz okresu obowiązkowej kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego) wprowadziło rozszerzenie o chorobę wywołaną koronawirusem SARS-CoV-2 (COVID-19) listy chorób powodujących powstanie obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego. Kwarantanna przeznaczona jest więc dla osób zdrowych, które nie wykazują objawów choroby, ale które były narażone na zakażenie patogenem wywołującym groźną dla zdrowia publicznego chorobę zakaźną. W przeciwieństwie do kwarantanny, izolacja dotyczy osób, które chorują.
Decyzja o kwarantannie
Kwarantanna ma więc na celu maksymalne ograniczenie kontaktów danej osoby z innymi. Nawet bowiem osoby niemające objawów choroby mogą ją szerzyć. Jak wykazują badania, COVID-10 przez około 7-14 dni przebiega bezobjawowo. Decyzję o zastosowaniu kwarantanny każdorazowo podejmuje się indywidualnie. Poprzedzona jest wcześniejszym wywiadem epidemiologicznym.
Co do zasady kwarantanna może zostać zalecona wobec osoby, która pozostawała w bezpośrednim kontakcie z osobą chorą lub w kontakcie w odległości mniej niż 2 metrów przez ponad 15 minut, która prowadziła rozmowę z osobą z objawami choroby twarzą w twarz przez dłuższy czas. Będzie tak także, jeśli osoba zakażona należy do grupy najbliższych osoby chorej lub mieszka w tym samym gospodarstwie domowym co osoba chora.
Kwarantannę może zarządzić inspekcja sanitarna oraz lekarz, który ma jednak obowiązek poinformowania inspekcji sanitarnej o takiej decyzji. Wobec decyzji o kwarantannie stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Warto wiedzieć, że decyzja taka ma rygor natychmiastowej wymagalności. Nawet jeśli dana osoba chce się od niej odwołać, to musi jej przestrzegać od chwili jej wydania.
Co do zasady, na obecną chwilę, kwarantanna trwa 14 dni od momentu tzw. ostatniej styczności, a zatem kontaktu osoby zdrowej, która ma zostać poddana kwarantannie, z osobą chorą lub zakażoną. Kwarantannę można jednak przedłużyć do 21 dni. Co istotne, wobec tej samej osoby kwarantanna może być zarządzona więcej niż jeden raz.
Ucieczka z kwarantanny – konsekwencje
Przede wszystkim ucieczka z kwarantanny rodzi ogromne ryzyko tego, że osoby zdrowe zachorują i będą przenosić chorobę dalej. Co więcej, w przypadku złamania zaleceń kwarantanny wchodzi w grę także odpowiedzialność na podstawie art. 161 § 2 ustawy Kodeks karny (dalej jako „kk”). Przepis ten stanowi, że kto wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Ściganie przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 161 § 2 kk). Przepis ten może pozostawać w zbiegu z wykroczeniem z art. 50 pkt 2 i 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Konsekwencje mogą być jednak dużo większe
Ucieczka z kwarantanny może podpadać pod jeszcze inny, dużo surowszy, przepis karny – art. 165 § 1 kk. Stanowi on, że kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach, powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej (…), podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat.
Co istotne, w przypadku tego przestępstwa „niebezpieczeństwo nie musi być bezpośrednie, musi jednak być realne i konkretne” (wyrok Sądu Najwyższego z 12 czerwca 1987 r., sygn. III KR 205/87).
Spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego oznacza spowodowanie stanu grożącego skutkiem w postaci szerzenia się choroby zakaźnej, zarazy zwierzęcej lub roślinnej. Chorobą zakaźną jest choroba wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczy (art. 2 pkt 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Ustawa operuje także pojęciem choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej. Jest to choroba zakaźna łatwo rozprzestrzeniająca się. Charakteryzuje się wysoką śmiertelnością. Powoduje ona szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego i wymaga specjalnych metod zwalczania, w tym cholera, dżuma, ospa prawdziwa, wirusowe gorączki krwotoczne (art. 2 pkt 4 ustawy).
Przewidziane kary a praktyka
Obok sankcji karnych Ministerstwo Zdrowia przypomina także o karach finansowych za niezastosowanie się do zalecenia kwarantanny. Grozi za to mandat karny w wysokości 5 tys. zł.
Jak podają serwisy informacyjne w Polsce, praktyka pokazuje, że wspomniane kary nie dla wszystkich okazują się odstraszające. Jak dotąd już kilku pacjentów objętych kwarantanną w Polsce uciekło ze szpitala. Najbardziej znany jest przykład z Katowic. Pacjentka z podejrzeniami koronawirusa samowolnie opuściła przychodnię. Obawiała się, że kolejne dni będzie musiała spędzić w izolatce. Personel przychodni zawiadomił policję. Potwierdziła to katowicka komenda. Kobieta obecnie odbywa domową kwarantannę.
EDIT: 20 marca rząd zadecydował o podwyższeniu wysokości kary grzywny za ignorowanie zalecenia kwarantanny – z 5 tys. zł do 30 tys. zł. Co więcej, rząd wprowadza też mechanizmy śledzenia, czy dany człowiek przebywa rzeczywiście w domu pod adresem, który zadeklarował.
