Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Użycie w bójce lub pobiciu niebezpiecznych przedmiotów

Spis treści
rozwiń spis treści

Artykuł 159 Kodeksu karnego przewiduje karę od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności za udział w bójce lub pobiciu człowieka z użyciem broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu. Czym jest ten inny podobnie niebezpieczny przedmiot? Dlaczego Kodeks karny przewiduje surowszą karę za użycie w bójce lub pobiciu niebezpiecznych przedmiotów?

Użycie w bójce lub pobiciu niebezpiecznych przedmiotów – surowsza ocena

Użycie w bójce lub przy pobiciu broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu zwiększa w stopniu znacznym niebezpieczeństwo tego typu zdarzeń dla życia i zdrowia człowieka. Dlatego też zgodnie z art. 159 ustawy Kodeks karny (dalej jako „kk”), kto biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Przestępstwo bójki lub pobicia z art. 159 kk cechujące się użyciem niebezpiecznego przedmiotu należy do kategorii przestępstw z abstrakcyjnego narażenia dóbr chronionych na niebezpieczeństwo ich utraty. Dla jego dokonania nie jest natomiast wymagane nastąpienie jakiegokolwiek ujemnego skutku w obrębie tych dóbr. W przypadku spowodowania następstwa w postaci uszczerbku na zdrowiu lub śmierci uczestnika bójki lub ofiary pobicia niezbędna będzie kumulatywna kwalifikacja prawna popełnionego czynu.

Przeczytaj również:
Bójka i pobicie – jakie są konsekwencje? 

Użycie w bójce lub pobiciu niebezpiecznych przedmiotów – odpowiedzialność karna

Przestępstwo z art. 159 kk należy do grupy przestępstw powszechnych, których sprawcą może być każdy. Odpowiedzialność z tego przepisu może ponosić jednak tylko ten uczestnik bójki lub ten ze sprawców pobicia, który podczas wskazanych zajść użył broni palnej lub noża, lub innego, podobnie niebezpiecznego przedmiotu. Pozostali uczestnicy odpowiadać będą natomiast na podstawie art. 158 kk (tak też wypowiedział się Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w swym wyroku z 30 sierpnia 2016 r., sygn. II AKa 295/16; podobnie: Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 7 lipca 2016, sygn. II AKa 99/16).

Z art. 159 kk nie będzie odpowiadał natomiast ten, kto jedynie współdziałał z osobą, która przedmiotu takiego użyła (jak to ma miejsce przy kwalifikowanym rozboju z art. 280 § 2 kk). Taki sprawca będzie odpowiadał z art. 158 § 1 kk („zwykła” bójka lub pobicie; tak też Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w swym wyroku z 25 lipca 2012, sygn. II AKa 208/12, a także Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 29 stycznia 2014 r., sygn. II AKa 436/13).

Użycie broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu

Znamię czasownikowe „używa” oznacza zastosowanie przez sprawcę danego przedmiotu zgodnie z jego przeznaczeniem i z wykorzystaniem jego właściwości. Jest to pojęcie węższe od używanego np. na gruncie art. 280 § 2 kk znamienia czynnościowego „posługuje się” (przestępstwo rozboju: Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym…). Nie obejmuje ono bowiem takich czynności jak trzymanie niebezpiecznego przedmiotu w ręku, demonstrowanie go, wymachiwanie nim, posiadanie przy sobie, okazywanie itp. Nawet gdyby miało to zapowiadać i poprzedzać jego użycie (jak np. otwieranie składanego noża lub scyzoryka czy odbezpieczanie broni).

Gdy mowa o użyciu broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu chodzi o faktyczne zastosowanie tego typu przedmiotów przeciwko dobrom chronionym. Do takich dób zaliczamy życie i zdrowie człowieka, z zamiarem ugodzenia w nie. Mowa tutaj więc już nie o abstrakcyjnym zagrożeniu dla tych dóbr, ale o ugodzeniu w nie lub zagrożeniu bardzo konkretnym. Takie zagrożenie może stanowić np. zadanie ciosu nożem lub oddanie strzału z broni palnej. Nie mamy tutaj zatem do czynienia tylko i wyłącznie z wywarciem zastraszającego wrażenia w sferze psychiki ofiary pobicia lub uczestników bójki. Warto zapoznać się z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2009 r., sygn. IV KK 27/09 oraz wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 30 kwietnia 2014 r., sygn. II AKa 108/14 i inne.

Pojęcie broni palnej

Pojęcie broni palnej zostało zdefiniowane w ustawie o broni i amunicji w art. 7 ust. 1. Stanowi on, że: W rozumieniu ustawy bronią palną jest każda przenośna broń lufowa, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub większej liczby pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego.

Wcześniej, w art. 4 ust. 1 ustawy, wskazano, że bronią palną jest broń: bojowa, myśliwska, sportowa, gazowa, alarmowa i sygnałowa. Mając na uwadze definicje broni sygnałowej i alarmowej (zawarte w art. 7 ust. 2 i 3 ustawy), z których wynika, że ich celem jest wywołanie efektu wizualnego i akustycznego albo tylko akustycznego, w związku z czym nie są w stanie zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka, należy przyjąć, że broń palna, której użycie w bójce lub pobiciu penalizuje art. 159 kk, to tylko broń bojowa, myśliwska, sportowa i gazowa.

Kontrowersje wokół broni gazowej i sprzeczności poglądów, czy należy ona do broni palnej, o której mowa na gruncie Kodeksu karnego, zostały rozstrzygnięte zgodnie z definicją z ustawy o broni i amunicji. Broń gazowa jest zatem bronią palną w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2004 r., sygn. I KZP 39/03; a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 21 czerwca 2004 r., sygn. II AKa 127/04).

Nóż i jego użycie

Przez pojęcie noża należy rozumieć każdy przedmiot o kształcie i właściwości noża. Bez względu na materiał, z którego został wykonany (metal, włókno szklane, plastik, twarde drewno). Przedmiot ten jest przeznaczony do cięcia (także np. papieru). Pojęcie noża obejmuje w szczególności noże kuchenne, myśliwskie, dla nurków, szewskie, żołnierskie, harcerskie typu finka, sprężynowe, wielofunkcyjne, w tym typu scyzoryk, sztylet, tasak, maczetę itp. Nie zalicza się do noży tzw. broni białej (szabli, szpady, miecza, bagnetu). Przedmioty te, choć mają te same właściwości co nóż, w świetle unormowań przepisu art. 159 kk będą tzw. innymi podobnie niebezpiecznymi przedmiotami.

Inny podobnie niebezpieczny przedmiot

Inny podobnie niebezpieczny przedmiot, którego użycie kwalifikuje czyn sprawcy uczestniczącego w bójce lub pobiciu z art. 159 kk, to przedmiot, który ze względu na swoje właściwości i ich wykorzystanie może spowodować skutki podobne do tych, jakie mogą wyniknąć z użycia broni palnej lub noża.

Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny Katowicach: Za podstawę do analizy, czy mamy do czynienia z «innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem», należy brać zawsze pod uwagę tylko i wyłącznie skutki wiążące się z normalnym, zwykłym użyciem przedmiotu, a nie jego użyciem w sposób niebezpieczny. Chodzi więc wyłącznie o przedmioty, których każde normalne użycie wobec innej osoby zawsze stwarza realne zagrożenie dla życia (wyrok z 19 grudnia 2007 r., sygn. II AKa 429/07).

I tak: Będą to więc z pewnością przedmioty tnące (siekiera, tasak, stłuczona butelka itp.), a także przedmioty o fizycznych właściwościach zdatnych do spowodowania uszczerbku na zdrowiu przy «zwykłym» ich użyciu (zwłaszcza zadaniu ciosu), np. łom, kastet, kolczasty drut, łańcuch (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 21 marca 2012 r., sygn. II AKa 33/12).

Ogólnie należy wskazać, że: Przy ocenie, czy narzędzie, którym posługuje się sprawca, jest narzędziem niebezpiecznym, istotnym pozostają jego parametry techniczne, jak długość, czy specyficzny kształt powodujący, że użycie go może spowodować poważne skutki dla życia i zdrowia człowieka (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 2 kwietnia 2015 r., sygn. II AKa 446/14).

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career