Zakaz wstępu na imprezę masową

Ustawą z 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych wprowadzono do Kodeksu karnego środek karny w postaci zakazu wstępu na imprezę masową. W jakich sytuacjach sąd orzeka ten zakaz?

Zgodnie z art. 41b § 1 ustawy Kodeks karny (dalej jako „kk”) sąd może orzec zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą lub w razie skazania za występek o charakterze chuligańskim, a udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową w wypadkach wskazanych w ustawie. Przesłanką orzeczenia wskazanego środka jest stwierdzenie, że udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem. Sprawca popełnił natomiast przestępstwo w związku z imprezą masową lub w razie skazania za występek o charakterze chuligańskim.

Aktualne brzmienie przepisu nie ogranicza zagrożenia do dóbr „istotnych”. Oznacza to, że może tu chodzić o każde dobro chronione prawem, którego zagrożenie będzie się wiązało z udziałem sprawcy w imprezie masowej. Przykładowo będzie to: bezpieczeństwo, porządek publiczny, zdrowie, życie, mienie. Uznanie, że udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom prawnym, powinno być oparte na ocenie zachowania sprawcy podczas imprezy masowej. Należy przyjrzeć się jego postawie w kontekście okoliczności popełnionego przez niego przestępstwa.

Należy zwrócić uwagę, że w świetle art. 11 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych organizator jest uprawniony do utrwalania przebiegu imprezy masowej. W szczególności do zachowania osób w niej uczestniczących, za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Czy jest zatem popełnienie przestępstwa (jakiegokolwiek) w związku z imprezą masową? Oznacza to, że określona impreza masowa stała się przyczyną podjęcia przez sprawcę przestępnego zachowania. Sformułowanie przepisu nie przesądza też, że sprawca musiał osobiście uczestniczyć w takiej imprezie. 

Zakaz wstępu na imprezę masową - występek o charakterze chuligańskim

Co istotne, samo skazanie za występek o charakterze chuligańskim (jeśli udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem) jest przesłanką orzeczenia omawianego środka. Bez konieczności wykazywania związku takiego występku z imprezą masową.

Definicję występku o charakterze chuligańskim zawiera art. 115 § 21 kk. Zgodnie z tym przepisem występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Przeczytaj również:
Występek o charakterze chuligańskim 

Definicja imprezy masowej

W świetle art. 3 pkt 1 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych przez imprezę masową należy rozumieć imprezę masową artystyczno-rozrywkową, masową imprezę sportową, w tym mecz piłki nożnej, z wyjątkiem imprez:

1. organizowanych w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki lub w innych podobnych obiektach;
2. organizowanych w szkołach i placówkach oświatowych przez zarządzających tymi szkołami i placówkami;
3. odbywających się w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży;
4. sportowych organizowanych dla sportowców niepełnosprawnych;
5. sportu powszechnego o charakterze rekreacji ruchowej, ogólnodostępnym i nieodpłatnym, organizowanych na terenie otwartym;
6. zamkniętych organizowanych przez pracodawców dla ich pracowników

– jeżeli rodzaj imprezy odpowiada przeznaczeniu obiektu lub terenu, na którym ma się ona odbyć.

Impreza masowa artystyczno-rozrywkowa

Z kolei przez imprezę masową artystyczno-rozrywkową należy rozumieć imprezę o charakterze artystycznym, rozrywkowym lub zorganizowane publiczne oglądanie przekazu telewizyjnego na ekranach lub urządzeniach umożliwiających uzyskanie obrazu o przekątnej przekraczającej 3 m, która ma się odbyć:

1. na stadionie, w innym obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1000;
2. w hali sportowej lub w innym budynku umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, w których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 500 (pkt 2 art. 3 ustawy).

Masowa impreza sportowa

Natomiast masową imprezą sportową jest impreza masowa mająca na celu współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizowana na:

1. stadionie lub w innym obiekcie niebędącym budynkiem, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1000, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie imprezy masowej – nie mniej niż 300;
2. terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób wynosi nie mniej niż 1000 (pkt 3 art. 3 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych).

Zakaz wstępu na imprezę masową - zakres

Zgodnie z art. 41b § 2 kk, zakaz wstępu na imprezę masową obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Należy więc stwierdzić, że omawiany zakaz nie dotyczy np. meczu piłki siatkowej, ręcznej czy koszykówki rozgrywanego przez reprezentację Polski lub polski klub poza terytorium RP.

Przepis  art. 41b § 2 kk precyzuje, iż zakaz wstępu na imprezę masową ma postać zakazu zintegrowanego i obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium RP (także niektóre imprezy mające miejsce za granicą). Nie doznaje już ograniczeń zakres terytorialny obowiązywania orzeczonego środka. Takie wyjaśnienie znajdziemy w wyroku Sądu Najwyższego z 28 września 2012 r., sygn. III KK 453/11.

Orzeczenie zakazu jest obligatoryjne w przypadku wskazanym w art. 41b § 4 kk (ponowne skazanie sprawcy za przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową). Będzie tak również w wypadkach wskazanych w ustawie. Przykładowo art. 66 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, w świetle którego wobec sprawców przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przestępstw, o których mowa w art. 222-224 kk, czyli m.in. naruszenie nietykalności cielesnej lub napaść na funkcjonariusza, popełnionych w związku z masową imprezą sportową, w tym meczem piłki nożnej, sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową.

Obowiązki gwarantujące przestrzeganie zakazu

Orzeczenie zakazu wstępu na imprezę masową może być połączone z nałożeniem na sprawcę obowiązków, które służą zagwarantowaniu przestrzegania zakazu. O jakich obowiązkach mowa?

1. Obowiązek przebywania w czasie trwania niektórych imprez masowych w określonym miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego (§ 3). Przy czym w przypadku niemożliwości lub oczywistej niecelowości nałożenia tego obowiązku może on być zastąpiony obowiązkiem stawiennictwa (§ 7).
2. Obowiązek stawiennictwa w czasie trwania niektórych imprez masowych w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego komendanta Policji (§ 5 i 7).

Zakaz wstępu na imprezę masową -czas trwania

Zakaz wstępu na imprezę masową orzeka się w latach (od 2 do 6 lat). Natomiast obowiązki orzeka się w miesiącach i latach. Obowiązek, o którym mowa w § 3 – na okres nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 12 miesięcy. Obowiązek, o którym mowa w § 7 – na okres od 6 miesięcy do lat 6. Jeśli zaś chodzi o obowiązek, o którym mowa w § 5, to ze względu na brak szczegółowych regulacji czas stosowania tego obowiązku jest ograniczony jedynie czasem trwania zakazu. Może być on orzekany na czas nie dłuższy niż czas trwania zakazu, w ramach którego był orzeczony. W żadnym wypadku czas trwania obowiązków nie może przekraczać okresu, na jaki orzeczono zakaz wstępu na imprezę masową, w ramach którego zostały orzeczone te obowiązki. Także w razie ich łącznego stosowania na podstawie § 5).

Zgodnie bowiem z treścią jednoznacznego w swym brzmieniu i wymowie przepisu art. 43 § 1 kk środek karny zakazu prowadzenia pojazdów orzeka się w latach. Wymiar tego zakazu musi być zatem określony pełną liczbą lat i nie jest możliwe orzeczenie go w miesiącach lub miesiącach i latach. Przypomnieć trzeba, że tam, gdzie ustawodawca przewiduje stopniowanie wymiaru kary lub środka karnego w miesiącach, wyraźnie to wskazuje (wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2017 r., sygn. II KK 157/17).