Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem na płaszczyźnie podatkowej

Zarząd sukcesyjny jest instrumentem pozwalającym najbliższej rodzinie na kontynuowanie działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy. Dzięki temu przedsiębiorstwo zmarłego działa dalej. Tym samym zachowane zostają wszelkie uprawnienia i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy, w tym również te wynikające z przepisów prawa podatkowego.

Konsekwencje podatkowe związane ze śmiercią przedsiębiorcy i ustanowieniem ewentualnego zarządu sukcesyjnego uregulowano zarówno w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzenie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (ustawa o zarządzie sukcesyjnym), jak również w poszczególnych ustawach podatkowych.

Zgodnie z art. 49 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwo w spadku jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej. Jest ono podatnikiem, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), ustawie o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) oraz w innych ustawa podatkowych wymienionych w tym przepisie. Do kontynuacji działalności przedsiębiorstwa w spadku konieczne jest ustanowienie zarządcy sukcesyjnego. Część obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego może jednak wykonywać najbliższa rodzina w zakresie tzw. czynności zachowawczych. Stanowi o tym art. 13 ustawy o zarządzie sukcesyjnym.

Zarząd sukcesyjny - wykonywanie praw i obowiązków podatkowych

Po śmierci przedsiębiorcy podatnikiem podatków jest przedsiębiorstwo w spadku. Nie są to konkretne osoby wchodzące do grona potencjalnych spadkobierców, czy też sam zarządca sukcesyjny. Niemniej jednak prawa i obowiązki podatnika oraz płatnika będącego przedsiębiorstwem w spadku w okresie od ustanowienia do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego wykonuje zarządca sukcesyjny (art. 7a § 1 Ordynacji podatkowej).

Przedsiębiorstwo w spadku

Zarządca sukcesyjny (lub najbliższa rodzina w ramach czynności zachowawczych) posługuje się dotychczasową firmą zmarłego przedsiębiorcy z dopiskiem „w spadku”. W fakturach VAT i innych dokumentach podatkowych należy używać zatem oznaczenia firmy z dopiskiem – „w spadku”.

NIP przedsiębiorstwa w spadku

Zgodnie z art. 12 ust. 1b ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników NIP nadany przedsiębiorcy przechodzi na przedsiębiorstwo w spadku. Wygasa on natomiast wraz z wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego. Jeżeli natomiast zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – wraz z wygaśnięciem uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego. Osoba kontynuująca działalność gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy, aby móc korzystać z numeru NIP zmarłego przedsiębiorcy, zobowiązana jest w terminie 2 miesięcy od śmieci przedsiębiorcy do zgłoszenia naczelnikowi urzędu skarbowego faktu kontynuowania prowadzenia tego przedsiębiorstwa.

Zarząd sukcesyjny - uprawnienia i obowiązki podatkowe przedsiębiorstwa w spadku

Oczywiście zarządca sukcesyjny, jako osoba kontynuująca działalność przedsiębiorstwa w spadku, może korzystać z konta firmowego zmarłego przedsiębiorcy.

Zarządca sukcesyjny rozlicza podatki za przedsiębiorstwo w spadku na takich samych zasadach, jak robił to zmarły przedsiębiorca.

Zarządca sukcesyjny musi wykonywać takie obowiązki podatkowe jak uiszczanie podatków za dochody przedsiębiorstwa w spadku oraz zaliczki na podatek dochodowy za zatrudnionych pracowników. Musi również wystawiać faktury i składać wymagane deklaracje.

Ponadto zarządca sukcesyjny może korzystać z interpretacji podatkowych wydanych na wniosek zmarłego przedsiębiorcy oraz składać wnioski o nowe interpretacje indywidualne dotyczące działalności przedsiębiorstwa w spadku.

Jeżeli zmarły był podatnikiem VAT, to zarządca sukcesyjny może również wystawiać faktury VAT.

Pamiętać należy, że uprawnienia i obowiązki z zakresu prawa podatkowego, w przypadku nieustanowienia zarządcy sukcesyjnego, wykonywać mogą również członkowie najbliższej rodziny w ramach tzw. czynności zachowawczych. Stanowi o tym art. 13 ustawy o zarządzie sukcesyjnym.