Konsekwencje podatkowe związane ze śmiercią przedsiębiorcy i ustanowieniem ewentualnego zarządu sukcesyjnego uregulowano zarówno w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzenie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (ustawa o zarządzie sukcesyjnym), jak również w poszczególnych ustawach podatkowych.
Zgodnie z art. 49 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwo w spadku jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej. Jest ono podatnikiem, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), ustawie o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) oraz w innych ustawa podatkowych wymienionych w tym przepisie. Do kontynuacji działalności przedsiębiorstwa w spadku konieczne jest ustanowienie zarządcy sukcesyjnego. Część obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego może jednak wykonywać najbliższa rodzina w zakresie tzw. czynności zachowawczych. Stanowi o tym art. 13 ustawy o zarządzie sukcesyjnym.
Po śmierci przedsiębiorcy podatnikiem podatków jest przedsiębiorstwo w spadku. Nie są to konkretne osoby wchodzące do grona potencjalnych spadkobierców, czy też sam zarządca sukcesyjny. Niemniej jednak prawa i obowiązki podatnika oraz płatnika będącego przedsiębiorstwem w spadku w okresie od ustanowienia do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego wykonuje zarządca sukcesyjny (art. 7a § 1 Ordynacji podatkowej).
Zarządca sukcesyjny (lub najbliższa rodzina w ramach czynności zachowawczych) posługuje się dotychczasową firmą zmarłego przedsiębiorcy z dopiskiem „w spadku”. W fakturach VAT i innych dokumentach podatkowych należy używać zatem oznaczenia firmy z dopiskiem – „w spadku”.
Zgodnie z art. 12 ust. 1b ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników NIP nadany przedsiębiorcy przechodzi na przedsiębiorstwo w spadku. Wygasa on natomiast wraz z wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego. Jeżeli natomiast zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – wraz z wygaśnięciem uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego. Osoba kontynuująca działalność gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy, aby móc korzystać z numeru NIP zmarłego przedsiębiorcy, zobowiązana jest w terminie 2 miesięcy od śmieci przedsiębiorcy do zgłoszenia naczelnikowi urzędu skarbowego faktu kontynuowania prowadzenia tego przedsiębiorstwa.
Oczywiście zarządca sukcesyjny, jako osoba kontynuująca działalność przedsiębiorstwa w spadku, może korzystać z konta firmowego zmarłego przedsiębiorcy.
Zarządca sukcesyjny rozlicza podatki za przedsiębiorstwo w spadku na takich samych zasadach, jak robił to zmarły przedsiębiorca.
Zarządca sukcesyjny musi wykonywać takie obowiązki podatkowe jak uiszczanie podatków za dochody przedsiębiorstwa w spadku oraz zaliczki na podatek dochodowy za zatrudnionych pracowników. Musi również wystawiać faktury i składać wymagane deklaracje.
Ponadto zarządca sukcesyjny może korzystać z interpretacji podatkowych wydanych na wniosek zmarłego przedsiębiorcy oraz składać wnioski o nowe interpretacje indywidualne dotyczące działalności przedsiębiorstwa w spadku.
Jeżeli zmarły był podatnikiem VAT, to zarządca sukcesyjny może również wystawiać faktury VAT.
Pamiętać należy, że uprawnienia i obowiązki z zakresu prawa podatkowego, w przypadku nieustanowienia zarządcy sukcesyjnego, wykonywać mogą również członkowie najbliższej rodziny w ramach tzw. czynności zachowawczych. Stanowi o tym art. 13 ustawy o zarządzie sukcesyjnym.