4 czerwca 2011 r. na podstawie art. 40 § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1192 z późn. zm.) podjęto uchwałę Nr VII/46/2011 Krajowej Rady Notarialnej w sprawie utworzenia rejestru testamentów i zasad jego funkcjonowania. Na podstawie tej uchwały Krajowa Rada Notarialna utworzyła notarialny rejestr testamentów (NORT). Czemu służy ten rejestr? Czy każdy testament może zostać w nim zarejestrowany?
Czym jest Notarialny Rejestr Testamentów?
Notarialny Rejestr Testamentów (NORT) to baza danych, do której wpisuje się potwierdzone notarialnie i zdeponowane w kancelariach notarialnych testamenty. Rejestr ten prowadzony jest w formie elektronicznej. Dostęp do NORT mają jedynie notariusze. Wpis do rejestru obejmuje:
- numer wynikający z kolejności wpisu w rejestrze,
- datę dokonania wpisu,
- datę oraz miejsce sporządzenia testamentu notarialnego lub protokołu przyjęcia testamentu,
- imiona, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli testament notarialny lub protokół sporządził zastępca notariusza, także imiona i nazwisko zastępcy,
- imiona, nazwisko, imiona rodziców oraz datę i miejsce urodzenia testatora,
- numer PESEL testatora, jeżeli podlega on ewidencji ludności w Polsce, a w braku tego numeru inny podobny numer ewidencyjny, jeżeli nadano mu go za granicą.
Czy każdy testament może być zarejestrowany w NORT?
Zgodnie z § 1 ust. 2 uchwały przedmiotem zarejestrowania w NORT może być:
- testament sporządzony w formie aktu notarialnego (testament notarialny) oraz
- testament własnoręczny, jeżeli przechowuje go notariusz.
Zgodnie z § 14 uchwały wpis testamentu w NORT wykreśla się na każdy wniosek testatora, a także z urzędu, w przypadku zwrócenia przechowywanego testamentu testatorowi. Wpis ten może także być wykreślony po upływie 100 lat od daty jego zarejestrowania.
Przeczytaj również: Jak sporządzić testament?
Rejestracja testamentu
Notariusz rejestruje testament wyłącznie na wniosek testatora, złożony bezpośrednio w testamencie notarialnym, w protokole przyjęcia testamentu własnoręcznego na przechowanie, albo w oddzielnym protokole, jeśli przedmiotem rejestracji jest testament notarialny dotychczas nie zarejestrowany lub testament własnoręczny przechowywany już przez notariusza, który ma go zarejestrować (§ 2 uchwały).
Przeczytaj również: Odwołanie testamentu i sporządzenie nowego
Uzyskanie informacji z NORT
Co do zasady wpis w NORT pozostaje niejawny za życia testatora. Oznacza to zatem, że za życia spadkodawcy nie ma możliwości uzyskania informacji o jego testamencie. Dotyczy to zarówno potencjalnych spadkobierców, jak i osób najbliższych. Wyjątek stanowi jednak informacja udzielana samemu testatorowi. Może on bowiem taką pozyskać, jeśli dotyczy jego własnego testamentu.
Istotne jest również to, że informacje o zarejestrowanych w NORT testamentach określonego spadkodawcy lub o braku takich testamentów można otrzymać wyłącznie za pośrednictwem notariusza. O udzielenie tych informacji może wystąpić każdy, kto przedstawi notariuszowi odpis aktu zgonu lub inny dokument, z którego wynika, że spadkodawca nie żyje.
Z przebiegu czynności dokonanych w związku z poszukiwaniem w NORT informacji notariusz sporządza protokół. Zgodnie z § 11 uchwały wniosek o udzielenie informacji z NORT należy sporządzić na piśmie. Muszą się tu znaleźć dane wystarczające do identyfikacji testatora. Informacja udzielana przez NORT o każdym zarejestrowanym testamencie zawiera:
- numer wynikający z kolejności wpisu w rejestrze,
- datę dokonania wpisu,
- datę oraz miejsce sporządzenia testamentu notarialnego lub protokołu przyjęcia testamentu,
- imiona, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli testament notarialny lub protokół sporządził zastępca notariusza, także imiona i nazwisko zastępcy.
Korzyści płynące z wpisu do NORT
Notarialny Rejestr Testamentów pozwala potwierdzić istnienie i łatwiej dotrzeć do poszukiwanego dokumentu. Potwierdza on, że określony spadkodawca zarejestrował testament lub testamenty i w jakiej kancelarii (kancelariach) można te dokumenty lub ich wypisy otrzymać. Najważniejszą zaletą Rejestru jest pewność, że zarejestrowany testament nie zaginie, a więc wola testatora zostanie zrealizowana. Celem tego Rejestru jest zatem z jednej strony zmniejszenie ryzyka, że testament pozostanie nieznany lub będzie ujawniony z opóźnieniem. Z drugiej strony chodzi o ułatwienie ujawnienia testamentu po śmierci testatora. Tym samym łatwiej jest przeprowadzić cały proces spadkowy. Pomaga to również dowiedzieć się o sytuacji, w której doszło do spisania takiego dokumentu przez testatora kilka lat przed śmiercią. O czym nie wiedziała nawet najbliższa rodzina.
