Ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców – pomoc na restrukturyzację

Rozdział 4 projektu ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (dalej jako projektowana ustawa/projekt ustawy) zawiera przepisy dotyczące pomocy na restrukturyzację. Zgodnie z art. 32 pomoc na restrukturyzację może być udzielana przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Pomoc ta ma na celu realizację planu restrukturyzacji. Ma również umożliwić przywrócenie przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.

O pomoc na restrukturyzację mogą wystąpić zarówno ci przedsiębiorcy, wobec których prowadzone jest postępowanie restrukturyzacyjne wskazane w art. 2 ustawy Prawo restrukturyzacyjne (tzn. postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe lub postępowanie sanacyjne), jak i ci, wobec których takie postępowanie nie jest prowadzone.

Zgodnie z art. 33 pomoc może być udzielona, jeśli:

• zapobiega trudnościom społecznym lub prowadzi do przezwyciężenia niedoskonałości rynku,
• bez tej pomocy przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej zostałby zrestrukturyzowany, sprzedany lub zlikwidowany w taki sposób, że cel opisany powyżej nie zostałby osiągnięty lub zostały osiągnięty w dużo mniejszym zakresie,
• przedstawiony zostanie wiarygodny scenariusz alternatywny obejmujący działania nie mieszczące się w definicji pomocy na restrukturyzację, jednakże stanowiące element planu restrukturyzacji; ze scenariusza wynikać musi, że bez pomocy na restrukturyzację nie zostanie osiągnięty cel opisany powyżej lub zostałby on osiągnięty w mniejszym zakresie. Taki scenariusz może przewidywać na przykład sprzedaż przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa lub jego aktywów w ramach postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego.

Pomocy na restrukturyzację udziela się przedsiębiorcy, który bez tej pomocy musiałby zastosować opisany powyżej scenariusz alternatywny. Jego zastosowanie nie doprowadziłoby natomiast do zapobiegnięcia trudnościom społecznym lub nie prowadziłby do przezwyciężenia niedoskonałości rynku.

Pomoc na restrukturyzację ma mieć charakter jedynie pomocniczy. Powinno się ją ograniczyć do minimum niezbędnego do przywrócenia przedsiębiorcy stojącemu na skraju bankructwa długookresowej zdolności do konkurowania na rynku. Pomoc ma być jedynie uzupełnieniem wkładu własnego przedsiębiorcy.

Wkład własny

Do wkładu własnego zalicza się środki:

• własne przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, z wyłączeniem amortyzacji i planowanych zysków lub
• pochodzące od akcjonariuszy lub udziałowców przedsiębiorcy lub też od innych przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej co ten przedsiębiorca lub
• pochodzące od wierzycieli przedsiębiorcy lub
• inne, uzyskane na warunkach rynkowych.

Wkład własny przedsiębiorcy musi być realnie wniesiony, porównywalny z formą pomocy na restrukturyzację pod względem wpływu na wypłacalność lub poziom płynności oraz stanowić przynajmniej 50% udziału w kosztach restrukturyzacji.

Wyjątkiem od powyższej reguły są mikro, mali i średni przedsiębiorcy, dla których wystarczająca wysokość wkładu własnego wynosi 25% (mikro i mali) lub 40% (średni przedsiębiorcy). Ponadto może dojść do obniżenia wysokości wkładu własnego. Przedsiębiorca musi jednak wykazać wystąpienie wyjątkowych okoliczności lub szczególnych trudności. W takiej sytuacji wysokość wkładu własnego, zgodnie z projektem ustawy, musi być „znaczna”.

Przeczytaj również:
Na czym polega restrukturyzacja?

Pomoc na restrukturyzację - formy udzielania

Art. 36 projektowanej ustawy zawiera wykaz form, w jakich można udzielić pomocy na restrukturyzację.

Zalicza się do nich:

• pożyczka,
• objęcie obligacji,
• zmiana terminów spłaty pożyczki wobec podmiotu udzielającego pomocy na restrukturyzację,
• konwersja pożyczki, udzielonej jako pomoc na ratowanie, na udziały lub akcje przedsiębiorcy,
• objęcie udziałów lub akcji w podwyższonym kapitale zakładowym albo udziału w podwyższeniu kapitału zakładowego przez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów lub akcji.

W dwóch ostatnich przypadkach pomoc na restrukturyzację może być udzielona, jeśli akcjonariusze lub udziałowcy (inni niż Skarb Państwa) lub przedsiębiorcy należący do tej samej grupy kapitałowej co przedsiębiorca wnioskujący o pomoc zapewnią środki wystarczające na pokrycie straty rachunkowej przedsiębiorcy, w formie wsparcia kapitałowego. Jeśli środki te okażą się niewystarczające, do udzielenia tego rodzaju pomocy może dojść, jeśli wierzyciele nieposiadający wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską zapewnią środki w celu pokrycia pozostałej straty przedsiębiorcy poprzez:

• konwersję wierzytelności na akcje lub udziały przedsiębiorcy lub
• zmniejszenie wysokości wierzytelności.

Należy pamiętać o tym, że zastosowanie dwóch ostatnich rodzajów pomocy nie jest możliwe, jeżeli prowadziłoby to do nieproporcjonalnego obciążenia akcjonariuszy, udziałowców, przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej lub innych wierzycieli opisanych powyżej, a w szczególności, gdy:

• kwota pomocy jest niewielka w porównaniu do środków własnych przedsiębiorcy wnoszącego o pomoc,
• wierzyciele odzyskaliby mniejszą kwotę wierzytelności niż w postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym przy założeniu, że pomocy nie udzielono by.

Ulga w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej

Pomocy na restrukturyzację można udzielić również w formie ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej poprzez:

• odroczenie terminu wykonania administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty,
• odroczenie terminu wykonania zaległej administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty,
• umorzenie administracyjnej kary pieniężnej w całości lub w części,
• umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w części.

Warunkiem udzielenia takiej ulgi jest przekazanie równowartości udzielonej w ten sposób pomocy w całości na realizację planu restrukturyzacji.

Ulgi administracyjnej udziela organ, który nałożył administracyjną karę pieniężną. Pomoc na restrukturyzację ma na celu odzyskanie płynności finansowej przedsiębiorcy. W związku z tym nie można jej wykorzystać do sfinansowania nowych inwestycji, chyba że inwestycja taka jest niezbędna do odzyskania przez przedsiębiorcę długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.

Wniosek o udzielenie pomocy na restrukturyzację

Warunkiem udzielenia pomocy na restrukturyzację jest wystąpienie z wnioskiem o jej przyznanie. Art. 38 projektowanej ustawy wskazuje, co taki wniosek powinien zawierać.

Zgodnie z tym przepisem we wniosku muszą znaleźć się:

• oznaczenie przedsiębiorcy występującego o pomoc albo jego nazwa, adres stałego wykonywania działalności albo siedziby, natomiast w przypadku ich braku – adres do doręczeń, numer NIP lub KRS, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające identyfikację przedsiębiorcy, oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności; jeśli przedsiębiorcą występującym o pomoc jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, ale posiadająca zdolność prawną, należy wskazać imiona i nazwiska reprezentantów spółki albo osoby prawnej, w tym likwidatorów, jeśli zostali ustanowieni,
• w przypadku spółek kapitałowych – oznaczenie akcjonariuszy lub udziałowców,
• w przypadku przedsiębiorcy należącego do grupy kapitałowej – oznaczenie podmiotów należących do grupy kapitałowej,
• opis prowadzonej działalności gospodarczej i podstawowej działalności operacyjnej,
• wielkość zatrudnienia w roku bieżącym i w roku poprzedzającym złożenie wniosku o przyznanie pomocy na restrukturyzację,
• wysokość i przeznaczenie środków, jakie mają zostać udzielone w ramach pomocy na restrukturyzację,
• jeśli pomoc ma być udzielana w transzach – określenie terminów ich udzielania i wartości każdej z nich,
• formę wnioskowanej pomocy na restrukturyzację,
• informację, czy przedsiębiorca zamierza ubiegać się o ulgę w wykonywaniu administracyjnej kary pieniężnej,
• okres, na jaki ma być udzielona pomoc na restrukturyzację,
• opis trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy, wraz ze wskazaniem spełnienia przesłanek wymienionych w art. 2 projektowanej ustawy,

Co należy wskazać?

◊ przedsiębiorca spełnia warunki określone w art. 141 ust. 2 ustawy Prawo restrukturyzacyjne – wskutek poniesionych strat utracił więcej niż połowę kapitału, w szczególności jeżeli suma zysku (strat) z lat ubiegłych, zysku (straty) netto w danym roku obrotowym, kapitału zapasowego, kapitału z aktualizacji wyceny i pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych jest ujemna i jej wartość bezwzględna jest większa niż 50% kapitału (funduszu) podstawowego; w przypadku przedsiębiorcy innego niż mały lub średni, gdy w ciągu dwóch ostatnich lat stosunek: długów do kapitału własnego był większy niż 7,5, a zysku operacyjnego powiększonego o amortyzację do odsetek był niższy niż 1.

◊ przedsiębiorca jest niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy Prawo upadłościowe, tzn. utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (domniemywa się, że ma to miejsce, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące). Ponadto w przypadku dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, niewypłacalność ma miejsce również wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

• udział środków własnych w realizacji procesu restrukturyzacji,
• opis wyjątkowych okoliczności lub szczególnych trudności, uzasadniających niższy niż 25% (mikro i mali), 40% (średni) lub 50% (w przypadku dużych przedsiębiorców) udział środków własnych w kosztach restrukturyzacji,
• proponowane zabezpieczenie zwrotu pomocy na restrukturyzację,
• informacja o środkach ograniczających zakłócenia konkurencji na rynku, zakładanych w planie restrukturyzacji,
• opis przewidywanych skutków ekonomiczno-społecznych, z uwzględnieniem okoliczności, które mogą wystąpić, gdy nie dojdzie do udzielenia takiej pomocy,
• prognozę sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy wnioskującego o pomoc na okres 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne,
• wykaz podmiotów udzielających pomocy na restrukturyzację przewidzianych w planie restrukturyzacji wraz z ich nazwami,
• sposób przeznaczenia wnioskowanej pomocy na restrukturyzację.

Plan restrukturyzacji oraz dokumentacja

Załącznikiem do wniosku musi być plan restrukturyzacji oraz dokumentacja, o której mowa w art. 17 ust. 1 projektu ustawy, czyli:

• dokumenty potwierdzające, że przedsiębiorca spełnia warunki określone w art. 141 ust. 2 ustawy Prawo restrukturyzacyjne lub że jest niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy Prawo upadłościowe (przesłanki te wyjaśniono powyżej),
• umowa spółki, akt założycielski, statut lub inny dokument, na podstawie którego powstało przedsiębiorstwo,
• sprawozdania finansowe za ostatnie 2 lata obrotowe, o ile przedsiębiorca musiał je sporządzać,
• opinie i raporty biegłego rewidenta z badania sprawozdań finansowych za ostatnie 2 lata obrotowe, o ile podlegały one badaniu,
• skonsolidowane sprawozdania finansowe za ostatnie 2 lata obrotowe, o ile przedsiębiorca musiał je sporządzać,
• opinie i raporty biegłego rewidenta z badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych za ostatnie 2 lata obrotowe, o ile podlegały one badaniu,
• analiza i ocena sytuacji finansowej przedsiębiorcy za ostatnie 2 lata obrotowe,
• informacja o wcześniej uzyskanej pomocy, wraz z datą i podstawą prawną jej udzielenia, wielkością pomocy wyrażoną w kwocie minimalnej i ekwiwalencie dotacji brutto, formą i przeznaczeniem tej pomocy, ewentualnie informacja o nieotrzymaniu takiej pomocy w okresie ostatnich:

◊5 lat w przypadku przedsiębiorców znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej prowadzących działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych oznaczającej wytwarzanie płodów ziemi i produktów pochodzących z chowu zwierząt wymienionych w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, bez poddawania ich jakiemukolwiek dalszemu przetwarzaniu zmieniającemu właściwości tych produktów,

◊10 lat w przypadku pozostałych przedsiębiorców,

• oświadczenie o posiadaniu statusu mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy,
• inne dokumenty potwierdzające okoliczności, na które przedsiębiorca powołuje się we wniosku o pomoc na restrukturyzację.

Wszystkie kopie dokumentów dołączanych do wniosku należy poświadczyć za zgodność z oryginałem. Jeśli wraz z wnioskiem o pomoc na restrukturyzację przedsiębiorca zamierza ubiegać się o ulgę w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, do wniosku należy dołączyć również wniosek o udzielenie takiej ulgi.

Plan restrukturyzacji

Plan restrukturyzacji jest załącznikiem do wniosku o pomoc na restrukturyzację. Wdrożenie planu restrukturyzacji jest niezbędne do przyznania pomocy. Plan ten, poprzez wdrożenie środków restrukturyzacji majątkowej, finansowej, organizacyjnej, zatrudnienia lub mającej na celu modernizację lub racjonalizację produkcji (w tym zmianę profilu produkcyjnego), ma umożliwić odzyskanie długoterminowej zdolności do konkurowania na rynku.

W planie restrukturyzacji należy wskazać:

• opis przedsiębiorcy składającego wniosek o pomoc na restrukturyzację,
• opis rynku lub rynków, na których działa przedsiębiorca,
• wskazanie przyczyn trudności wraz z oceną, co przyczyniło się do wystąpienia tych trudności,
• wskazanie trudności społecznych, którym ma zapobiec udzielona pomoc, lub niedoskonałości rynku, w związku z którymi udziela się tej pomocy oraz porównanie z wiarygodnym alternatywnym scenariuszem obejmującym działania niebędące pomocą na restrukturyzację, w którym należy wskazać, że w przypadku realizacji alternatywnego scenariusza celów tych nie osiągnięto by lub osiągnięto by je, ale w mniejszym zakresie,
• opis możliwych planów rozwiązania problemów przedsiębiorcy oraz porównanie tych planów pod kątem wymaganej kwoty pomocy na restrukturyzację i przewidywanych rezultatów tych planów,
• szczegółowy opis każdego środka restrukturyzacji, w tym formy, kwoty i wynagrodzenia z tytułu każdego środka oraz wskazanie, że wybrane instrumenty pomocy są adekwatne do problemów, których rozwiązaniu mają służyć,
• opis procesu wdrażania preferowanego planu mającego na celu przywrócenie przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku, łącznie z harmonogramem podejmowanych środków restrukturyzacji i kalkulacją kosztów każdego z nich,
• perspektywy finansowe na kolejnych 5 lat, wykazujące przywrócenie długookresowej zdolności do konkurowania na rynku,
• badanie rynku i analizę określającą parametry wpływające na wyniki działalności przedsiębiorcy oraz główne czynniki ryzyka związanego z dalszą działalnością,
• wskazanie przywrócenia długookresowej zdolności do konkurowania na rynku na podstawie podstawowego i pesymistycznego scenariusza, przedstawienie i uzasadnienie zastosowanych założeń na podstawie badania rynku,
• proponowane środki podziału obciążeń,
• proponowane środki mające na celu ograniczenie zakłócania konkurencji.

Zmiana planu

Zmiana tego planu możliwa jest wyłącznie w czasie trwania restrukturyzacji. Ponadto zmiana planu musi prowadzić do osiągnięcia przez przedsiębiorcę zdolności do konkurowania na rynku, a ponadto:

• przy wzroście kosztów restrukturyzacji odpowiednio zwiększa się wkład własny albo
• zwiększenie kwoty pomocy na restrukturyzację wiąże się z rozszerzeniem środków wyrównujących zakłócenia konkurencji na rynku,
• planowane zmniejszenie środków wyrównujących zakłócenia konkurencji na rynku lub opóźnienia we wdrożeniu tych środków następują z przyczyn niezależnych od przedsiębiorcy i wiążą się ze zmniejszeniem kwoty pomocy na restrukturyzację.

Jak złożyć wniosek o pomoc na restrukturyzację? Braki formalne, decyzja niekorzystna

Wniosek o pomoc na restrukturyzację można złożyć osobiście, za pośrednictwem poczty lub za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej ePUAP. Wniosek należy złożyć w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw gospodarki lub w Agencji Rozwoju Przemysłu. Minister właściwy do spraw gospodarki lub Agencja Rozwoju Przemysłu rozpatruje wniosek w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jego złożenia. W szczególnie skomplikowanych sprawach termin ten może ulec wydłużeniu do 60 dni.

Jeśli wniosek zawiera braki formalne, organ wzywa do ich usunięcia w terminie 7 dni. W razie nieusunięcia braków organ wydaje postanowienie o odrzuceniu wniosku o pomoc. Na takie postanowienie, w terminie 7 dni, przysługuje:

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy – jeśli postanowienie wydał minister,
• zażalenie – jeśli postanowienie wydała Agencja Rozwoju Przemysłu.

Wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy wnosi się bezpośrednio do ministra do spraw gospodarki. Natomiast zażalenie na postanowienie ARP – do ministra właściwego do spraw gospodarki za pośrednictwem ARP.

Nieuwzględnienie zażalenia lub wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy otwiera przedsiębiorcy drogę do wystąpienia ze skargą do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Organ może uwzględnić wniosek o pomoc w całości lub w części, jeżeli uzasadnia to analiza sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorcy, a wysokość wnioskowanej pomocy pozwala na osiągnięcie celu tej pomocy.

W przypadku wydania decyzji o nieuwzględnieniu wniosku o pomoc przedsiębiorcy przysługuje:

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy – jeśli decyzję wydał minister,
• odwołanie – jeśli decyzję wydała Agencja Rozwoju Przemysłu.

Termin na wniesienie powyższych środków odwoławczych wynosi 30 dni od dnia doręczenia decyzji.

Kiedy nie udziela się pomocy na restrukturyzację?

Przedsiębiorca chcący uzyskać pomoc na restrukturyzację musi wziąć pod uwagę pewien fakt. Pomoc ta nie zostanie bowiem udzielona, jeżeli środki restrukturyzacyjne określone w planie restrukturyzacji:
• ograniczają się wyłącznie do restrukturyzacji zobowiązań,
• przewidują nowe inwestycje, z wyjątkiem inwestycji niezbędnych do przywrócenia przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.

Ponadto, jeśli zostaną wyczerpane środki przeznaczone na udzielanie pomocy na restrukturyzację przed wszczęciem postępowania z wniosku przedsiębiorcy, minister właściwy do spraw gospodarki lub ARP wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie. Natomiast gdy wyczerpanie środków nastąpi po wszczęciu postępowania, minister lub ARP wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie.