Zakaz wstępu do lasu – wyrok Sądu Najwyższego
Obwiniona brała udział w pokojowej akcji protestacyjnej przeciwko masowemu pozyskiwaniu drewna w Puszczy Białowieskiej. Na obszarze przebywania obwinionej obowiązywało zarządzenie Nadleśniczego Nadleśnictwa B. z dnia 28 kwietnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu.
Wobec tego Sąd Rejonowy wyrokiem nakazowym uznał obwinioną A. K. za winną i skazał ją na podstawie art. 151 § 1 kw. Przechodziła ona bowiem przez las w miejscu, gdzie jest to zabronione oraz wbrew żądaniu strażnika leśnego, to jest osoby uprawnionej, nie opuściła lasu. Od wyroku kasację złożył Rzecznik Praw Obywatelskich. Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się również Sąd Najwyższy. Wyrokiem z dnia 10 lipca 2019 r. III KK 167/19 uchylił ww. wyrok. Następnie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy na początku zwrócił uwagę, że, zgodnie z art. 93 § 2 kpw, orzekanie w postępowaniu nakazowym możliwe jest jedynie wtedy, gdy okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Ziszczenie się wskazanego warunku wymaga zatem dokonania ustaleń, w świetle których zaistnienie czynu zabronionego jako wykroczenia, sprawstwo oraz wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Tymczasem w niniejszej sprawie nie można w sposób jednoznaczny ustalić, czy na terenie nadleśnictwa obowiązywał okresowy zakaz wstępu do lasu.
Ustalenie odpowiedzialności obwinionej
Jak zauważył Sąd Najwyższy, w przedmiotowej sprawie kluczowe dla ustalenia odpowiedzialności obwinionej jest ocena, czy była ona uprawniona do przebywania w lesie. Kwestię tę regulują przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Zgodnie z art. 26 ust. 1 ww. ustawy, lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane dla ludności. Z kolei, zgodnie z art. 26 ust. 3 tej ustawy, nadleśniczy jest uprawniony do wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa. Zakaz wstępu do lasu może wprowadzić wyłącznie nadleśniczy oraz nie może to być zakaz inny niż okresowy. Wyłączona jest zatem możliwość wprowadzenia zakazu przez jakąkolwiek inną osobę nieposiadającą przymiotu „nadleśniczego” (niebędącą nadleśniczym), podobnie jak nie jest możliwe wprowadzenie zakazu stałego (bezterminowego).
Natomiast Zarządzenie z dnia 28 kwietnia 2017 r. Nadleśniczego Nadleśnictwa B. jest aktem prawnym zmieniającym zarządzenie z dnia 27 marca 2017 r. Nadleśniczego Nadleśnictwa B. w sprawie wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu, którego to, jako źródłowego, w przedmiotowych aktach brakuje. Ponadto w zarządzeniu wskazano jedynie przyczynę wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu oraz wskazano tereny, których zakaz nie dotyczy. Resztę zaś postanowień, w tym kwestie terminu obowiązywania przedmiotowego zakazu wskazanego w zarządzeniu, pozostawiono bez zmian. Z kolei z treści obwieszczenia stanowiącego załącznik do zarządzenia wynika, że termin obowiązywania zakazu wstępu ustalono od dnia 1 kwietnia 2017 r. do odwołania. Jako przyczynę zaś wskazano zagrożenie bezpieczeństwa publicznego, związane w wystąpieniem w lasach zniszczenia oraz znacznego uszkodzenia drzewostanów, przejawiającego się masowym zamieraniem drzew i drzewostanów na skutek zachodzących procesów powodujących powstanie dużej liczby drzew martwych, stanowiących realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz ich mienia.
Przeczytaj również:
Obowiązek udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie
Wprowadzenie zakazu wstępu do lasu – kiedy możliwe?
Jak podkreślił Sąd Najwyższy przepisy nie pozwalają na wprowadzenie przez Nadleśniczego zakazu nieograniczonego terminem. Sformułowanie „do odwołania” świadczy w istocie o charakterze stałym zakazu. Ponadto przyczyna wskazana w obwieszczeniu w ogóle nie może być podstawą legalnie wprowadzonego zakazu. Nie występuje ona bowiem w katalogu powodów wprowadzenia zakazu okresowego, wskazanych w art. 26 ust. 3 ustawy o lasach. Katalog przyczyn, dla których możliwe jest wprowadzenie zakazu w trybie art. 26 ust. 3 tej ustawy, dotyczy nadzwyczajnych zdarzeń, których zaistnienie może spowodować odstąpienie od ogólnej zasady udostępniania lasu dla ludności i prowadzić do ograniczeń wynikających z art. 26 ust. 1 ustawy o lasach.
Ponadto Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że Sąd Rejonowy nie rozważył, czy zachowanie obwinionej, polegające na braniu udziału w pokojowej akcji protestacyjnej, choćby w kontekście wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 kwietnia 2018 r. (C – 441/17), cechuje się szkodliwością społeczną w jakimkolwiek stopniu (art. 1 § 1 kw).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2019 r. III KK 167/19