Czym jest eRecepta?

Według statystyk Polska znajduje się w czołówce europejskich państw o najszybszym postępie technologicznym. Coraz częściej korzystamy z mediów społecznościowych, smartfonów, tabletów. Również w sektorze usług coraz częściej można się spotkać z cyfryzacją. Przykładem tego jest elektroniczna bankowość, lub nawet medycyna. Od 8 stycznia 2020 roku  lekarze mają obowiązek wystawiania tylko elektronicznych recept (eRecepta). Jak to wpłynie na nasze wizyty w przychodni? Czy takie rozwiązanie usprawni system, czy może  spowoduje dodatkowe problemy?

Czym jest eRecepta?

Na całym świecie coraz bardziej rozwija się sektor nazywany telemedycyną. Eksperci szacują, że w najbliższej przyszłości z jego usług będzie korzystać 14 milionów pacjentów. Już teraz tempo wzrostu usług telekonsultacji w Europie Środkowo-Wschodniej to 110% rocznie. Również w Polsce ten trend jest coraz bardziej widoczny – między innymi dzięki wprowadzeniu eRecepty. Ponadto Ministerstwo Zdrowia w uzasadnieniu ustawy wprowadzającej eRecepty zauważyło, że sektor telemedycyny nie zacznie się dynamiczniej rozwijać, jeżeli nie będzie istniała możliwość wystawienia recepty bez osobistego kontaktu lekarza z pacjentem. 

Ale czym dokładnie jest eRecepta? Są to informacje dotyczące leku przepisanego pacjentowi, które są zapisane na Internetowym Koncie Pacjenta. Elektroniczna recepta jest wystawiana przez lekarza, który korzystając z rejestru leków, wprowadza do systemu informatycznego odpowiednie medykamenty dla pacjenta. Chorzy w przychodni otrzymują jedynie kod dostępu z numerem PESEL, który jest niezbędny do odbioru leków z apteki. Farmaceuta ma możliwość odczytania kodu i na tej podstawie może wydać leki pacjentowi.

Jak wygląda eRecepta?

Forma eRecepty praktycznie niczym nie różni się od tradycyjnej recepty. W jej górnej części znajduje się kod kreskowy do recepty zbiorczej. Oznacza to, że jeżeli chcemy dostać wszystkie przepisane leki, farmaceuta zeskanuje ten kod. W części poniżej znajdziemy kod dostępowy, który w połączeniu z numerem PESEL umożliwi pobranie recepty zbiorczej. W tym miejscu znajdzie się także nasze imię i nazwisko, data wystawienia eRecepty. Ponadto odczytamy tam też miejsce wystawienia eRecepty, a także termin i godzinę ewentualnej wizyty kontrolnej. Jeżeli chcielibyśmy zrealizować tylko częściowo receptę, farmaceuta zeskanuje pojedyncze kody kreskowe leków. Są one zapisane w kolejnej części dokumentu. Zdecydowaną zaletą elektronicznej recepty jest to, że  znajdziemy pod każdym kodem kreskowym informacje i wskazówki od lekarza dotyczące sposobu zażycia leku. 

Gdzie sprawdzić eReceptę?

eReceptę można sprawdzić na wiele sposobów. Możemy to zrobić przez aplikację mObywatel, w zakładce „eRecepta”. Innym sposobem jest założenie profilu w Internetowym Koncie Pacjenta, gdzie również znajdziemy zakładkę o takiej samej nazwie. Zdecydowaną zaletą obu opcji jest fakt, że w tych miejscach istnieje także możliwość sprawdzenia naszych poprzednich recept. Nie można też zapomnieć o tym, że jeżeli podamy na naszym profilu w IKP numer telefonu lub mail, eRecepta będzie wysłana bezpośrednio w te miejsca. 

eRecepta – jak odebrać i uruchomić?

Jak skorzystać z opcji elektronicznej recepty? Należy założyć IKP, czyli Internetowe Konto Pacjenta, do którego zostanie przypisany numer telefonu lub adres poczty elektronicznej. Ale uwaga! Takie konto możemy założyć przy pomocy Profilu Zaufanego na pacjent.gov.pl. To od nas zależy, czy chcemy otrzymywać receptę na maila, czy wolimy opcję SMS. Możemy to ustalić po zalogowaniu się i wejściu w zakładkę „Moje konto”. Będzie tam dostępna opcja wyboru powiadomień: SMS albo e-mail (oczywiście możemy zaznaczyć oba sposoby). System automatycznie – w czasie wizyty – wyśle wówczas czterocyfrowy kod eRecepty w zaznaczony przez nas sposób.

eRecepta – aplikacja/gdzie pobrać/ jak się zalogować?

Czy możemy znaleźć wszystkie nasze recepty w jednym miejscu? Najwygodniej będzie to zrobić za pomocą aplikacji mObywatel. Jest to darmowa aplikacja, z której korzysta już prawie milion Polaków. Jedną z jej funkcji jest właśnie możliwość odczytania i sprawdzenia elektronicznych recept, do których możemy mieć dostęp w każdej chwili i to z własnego smartfona. Co należy zrobić?

Krok 1: Ściągnij i zainstaluj aplikację mObywatel. Jest ona dostępna w sklepach Google Play lub App Store. Oczywiście jest to aplikacja bezpłatna. 

Krok 2: Aby zalogować się do aplikacji, wykorzystaj swój Profil Zaufany. Stanowi on gwarancję bezpieczeństwa twoich danych. Nie musisz się obawiać, że ktoś wykorzysta je przez tę aplikację. 

Krok 3: Po zalogowaniu się znajdziesz kartę „eRecepta”. Znajdziesz tam zarówno recepty gotowe do zrealizowania, jak i te wykorzystane. 

Jak wypisać eReceptę?

Również dla lekarza elektroniczna recepta może stanowić znaczne ułatwienie. Proces jej wystawiania nieznacznie różni się od recepty papierowej, drukowanej z komputera. Osoby, które przechodzą z tradycyjnych druków papierowych, będą musiały się jedynie nauczyć odpowiedniego programu gabinetowego. Dla lekarzy, którzy do tej pory wypisywali recepty na komputerze, zmiana będzie praktycznie niezauważalna. 

Przede wszystkim, aby wystawić elektroniczną receptę, należy spełnić kilka warunków. Pierwszy z nich to posiadanie certyfikatu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest on dostępny po założeniu konta na platformie PUE. Drugim niezbędnym dokumentem jest certyfikat Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Każda przychodnia może go uzyskać po podłączeniu się do platformy eZdrowie. 

Następnie, za pomocą strony gabinet.gov.pl, lekarze logują się poprzez profil zaufany do wirtualnej przychodni. Mogą tam przyjmować pacjenta oraz wybierać rodzaj wizyty (refundowana lub nierefundowana). Oczywiście, to właśnie w tym systemie mogą wystawić elektroniczną receptę. Po uzupełnieniu odpowiednich pól lekarz podpisuje eReceptę certyfikatem ZUS lub profilem zaufanym. Następnie, gdy zatwierdzone zostaną wszystkie wprowadzone dane, portal generuje dokument i wysyła go do pacjenta. 

eRecepta – jak ją zrealizować?

Wybierając opcję SMS, po wystawieniu elektronicznej recepty przez lekarza, dostaniesz wiadomość na wskazany przez siebie numer telefonu. W aptece farmaceuta poprosi o 4-cyfrowy kod z SMS-a i PESEL. Oczywiście chodzi tutaj o dane twoje lub osoby, dla której kupujesz lek.

Przy wybranej opcji email, po wystawieniu elektronicznej recepty przez lekarza, dostaniesz wiadomość na maila z załączoną informacją. Najważniejszy dla realizacji jest 44-cyfrowy klucz dostępu wraz z kodem kreskowym. Farmaceuta powinien ten kod zeskanować. Pamiętaj, że przy wyborze tej opcji ważny jest stały dostęp do internetu – nawet w aptece. Alternatywnie możesz wcześniej mieć pobrany załącznik z receptą w formacie PDF. 

Jeżeli masz zainstalowaną aplikację mObywatel, w zakładce „eRecepta” znajdziesz kod QR. Możesz pokazać go farmaceucie, który po zeskanowaniu go będzie miał możliwość wydania ci potrzebnych leków. 

eRecepta – czy można użyć bez telefonu?

Brak dostępu do internetu lub telefonu komórkowego – co może dotyczyć wielu osób starszych – nie oznacza, że pacjent nie otrzyma eRecepty. Odpowiedni dokument można pobrać jeszcze w przychodni. Lekarz na zakończenie wizyty może wręczyć pacjentowi wydrukowaną informację o elektronicznej recepcie. Wystarczy ją pokazać w aptece. Powinniśmy jednak pamiętać, że sama informacja dla pacjenta nie jest receptą i dlatego nie wymaga żadnych pieczątek lub podpisu osoby, która wystawia recepty. Oznacza to także, że nie musimy korzystać z Internetowego Konta Pacjenta. Zatem dla niektórych pacjentów, którzy nie będą chcieli korzystać z możliwości elektronicznych, zmieni się tylko forma. Zamiast papierowej recepty otrzymają wydruk. 

eRecepta – od kiedy ważna?

Zmiana sposobu wystawiania recept wiąże się również ze zmianą czasu ich obowiązywania. Dotychczas recepty w tradycyjnej, papierowej formie były ważne przez 30 dni od daty wystawienia. Standardowy termin realizacji recepty elektronicznej ma identyczną długość, jednak jest możliwość zmiany jego początku lub rozciągnięcia go nawet do roku czasu. Lekarz wystawiający eReceptę może zaznaczyć datę realizacji od konkretnego dnia. Zatem eRecepta może być ważna niekoniecznie od momentu wystawienia. Ponadto istnieje możliwość zaznaczenia, że pacjent ma dłuższy czas na odebranie odpowiednich leków z apteki. Może być to nawet 365 dni od daty wystawienia lub realizacji „od dnia…”.

Jednak, jak od każdej zasady, od tej także przewidziano wyjątki. W przypadku, gdy jest to recepta wystawiona na antybiotyk w postaciach doustnych lub do wstrzykiwań, należy ją zrealizować w ciągu tygodnia. eRecepty na leki odurzające lub psychotropowe pacjenci powinni zrealizować w ciągu 30 dni od daty wystawienia. Innymi słowy, lekarze nie mają możliwości opóźnienia daty realizacji takiej recepty, ani tym bardziej jej przedłużenia. Trzeci wyjątek dotyczy eRecept na preparaty immunologiczne, które są wytwarzane indywidualnie dla pacjenta. Na ich realizację pacjenci będą mieć 120 dni od daty wystawienia. 

Czy eReceptę można wystawiać na każdą ilość leku?

Zmieniają się również zasady dotyczące maksymalnej ilości leków, jaką można przepisać na jednej recepcie. Lekarze oraz dentyści będą mogli przepisać pacjentowi ilość leku potrzebną do stosowania maksymalnie przez 360 dni. Pielęgniarki i położne również mogą wystawiać recepty elektroniczne. Będą one mogły maksymalnie przepisywać ilość leku potrzebną na 180 dni leczenia. Ponadto pacjenci, którym zostaną przepisane leki psychotropowe i odurzające, będą mogli otrzymać receptę na ilość leku potrzebną na maksymalnie 90 dni stosowania. 

Ograniczenia obowiązują nie tylko osoby uprawnione do wypisywania eRecept, ale również farmaceutów. Jednorazowo z apteki można wydać pacjentowi ilość leku potrzebną na co najwyżej 180 dni stosowania. Oznacza to, że jeżeli otrzymamy od lekarza receptę na maksymalną dawkę leku, to będziemy musieli ją zrealizować „na dwa rzuty”. 

Kiedy eRecepta, a kiedy recepta papierowa?

W kilku sytuacjach otrzymamy receptę papierową. Przykładowo do takich wyjątków należą recepty pro auctore. Czyli recepty dla osoby, która je wystawiła. Podobnie sprawa wygląda z receptami dla członków rodziny osoby wystawiającej. Chodzi tu na przykład o małżonka, rodzeństwo, wstępnych (rodziców, dziadków) i zstępnych (dzieci, wnuków). 

Receptę papierową otrzymamy również w sytuacji, gdy wybierzemy się do lekarza akurat w czasie awarii systemu. Brak dostępu do portalu, gdzie lekarz wystawia recepty, może być także w przypadku wystawiania recepty podczas wizyty domowej. 

Ponadto, w przypadku importu docelowego, czyli leków sprowadzanych z zagranicy specjalnie dla pacjenta, lekarz będzie mógł wystawić jedynie receptę papierową. Podobnie sytuacja wygląda z lekami weterynaryjnymi dostępnymi w aptekach. 

Czym są recepty transgraniczne i czy również mogą przyjmować formę elektroniczną?

Receptę wystawioną przez lekarza w jednym z krajów UE lub EFTA i realizowaną w innym z państw członkowskich nazywamy receptą transgraniczną. Obecnie nie ma możliwości wystawiania jej w formie elektronicznej, dlatego w Polsce istnieje jedynie w formie papierowej. Zgodnie z nowymi przepisami zmiana ma nastąpić od stycznia 2021 roku. Jednakże w przypadku, gdy pacjent będzie planował zakup leku w kraju bez systemu elektronicznych recept, nadal będzie mógł poprosić o wersję papierową. 

Czy eRecepta jest rzeczywiście dobrym rozwiązaniem?

Do głównych zalet eRecepty można zaliczyć oszczędność czasu. Dotyczy to wszystkich zainteresowanych – lekarza, pacjenta oraz farmaceuty. Korzystanie z recept elektronicznych zatrzyma również problem osławionego charakteru pisma lekarzy – eRecepta jest czytelna zawsze i wszędzie. 

Ponadto cyfryzacja prowadzi do wyeliminowania problemu z fałszywymi receptami. Między innymi przez monitoring leczenia w chorobach przewlekłych. Pacjent ma też możliwość częściowej realizacji eRecepty – jeśli na recepcie wypisanych jest kilka opakowań leku, to można wykupić tylko jedno opakowanie, a resztę recepty zrealizować przy okazji kolejnej wizyty. Dodatkowo to idealne rozwiązanie dla zapominalskich. Nawet jeśli zgubisz lub zniszczysz wydruk, elektroniczna recepta nadal znajduje się w systemie e-zdrowie.