Ocena sytuacji finansowej i rodzinnej dłużnika alimentacyjnego a umorzenie należności alimentacyjnych

Zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.

Zaznaczyć należy, że dokonując wykładni użytego przez ustawodawcę sformułowania „uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną” dłużnika alimentacyjnego należy mieć na względzie definicję dłużnika alimentacyjnego zawartą art. 2 pkt 3 ustawy. Według tego przepisu dłużnik alimentacyjny to osoba zobowiązana do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, przeciwko której egzekucja okazała się bezskuteczna. A to oznacza, że co do zasady każdy dłużnik alimentacyjny wobec którego okazała się bezskuteczna egzekucja nie uzyskuje dochodów wystarczających na pokrycie zasądzonych przez sąd alimentów.

Samo uzyskiwanie niskich dochodów, bądź też nieuzyskiwanie dochodów, nie jest okolicznością wyjątkową i szczególną na tle innych dłużników alimentacyjnych. Sytuacja dochodowa dłużnika w postępowaniu dotyczącym umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego powinna być analizowana przy uwzględnieniu faktu, że dłużnik alimentacyjny co do zasady jest osobą borykającą się z trudnościami finansowymi. Sytuacja rodzinna i dochodowa dłużnika ubiegającego się o umorzenie należności musi go więc wyróżniać spośród innych dłużników alimentacyjnych.

Umorzenie alimentów

Umorzenie należności alimentacyjnych może mieć miejsce tylko wówczas, gdy sytuacja dochodowa lub rodzinna nie pozwala dłużnikowi na wywiązanie się z obowiązku alimentacyjnego. Podkreślenia jednak wymaga, że taki stan powinien być efektem wpływu czynników obiektywnych, na które dłużnik alimentacyjny nie ma wpływu.

Przepis art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów powinien być interpretowany w sposób ścisły, a nie rozszerzający. Dokonując zatem wykładni art. 30 ust. 2 powołanej ustawy i tym samym sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika, o której mowa w tym przepisie nie można pominąć, że przy ocenie tej sytuacji należy mieć na uwadze nie tylko aktualną sytuację dłużnika, lecz także należy ocenić, czy istnieją widoki na poprawę jego sytuacji w przyszłości. Inne są możliwości spłaty zadłużenia przez osoby np. legitymujące się orzeczeniem o niezdolności do pracy, czy też będące w podeszłym wieku, a inne osoby młodej, nie legitymującej się takim orzeczeniem, mającej perspektywy zarobku niekoniecznie na rynku lokalnym.

Prawidłowa wykładnia ustawy

Dlatego też nie można zarzucić Sądowi I instancji, że w zaskarżonym wyroku dokonał błędnej wykładni art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Organ administracji badając sytuację dochodową i rodzinną dłużnika alimentacyjnego może bowiem, a wręcz powinien oceniać perspektywy i rokowania na przyszłość w tym zakresie, a perspektywy i rokowania co do sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika mogą leżeć u podstaw uznania administracyjnego w sprawie dotyczącej umorzenia należności z funduszu alimentacyjnego. Tożsama wykładnia art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów prezentowana jest w ugruntowanym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wskazać należy, że w niniejszej sprawie o umorzenie należności alimentacyjnych wystąpił człowiek młody, nieco ponad 40 – letni. Posiada on orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na czas określony. Może jednakże podjąć zatrudnienie w warunkach pracy chronionej. Zauważyć należy, że w ww. orzeczeniu wskazano, iż skarżący nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby.

Niepełnosprawność nie musi wykluczać możliwości zarobkowych

Posiadany stopień niepełnosprawności oraz wskazania zawarte w orzeczeniu o niepełnosprawności nie wyłączają go zatem z możliwości wykonywania pracy. Ograniczają jedynie rodzaj pracy, którą może wykonywać, nie eliminują go natomiast z życia zawodowego w ogóle. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie, by skarżący podjął pracę odpowiadającą jego możliwościom. Natomiast okoliczność, że w danym momencie Powiatowy Urząd Pracy oświadczył, iż na dzień jego wystawienia nie ma propozycji pracy z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie przesądza,.że sytuacja taka nie ulegnie zmianie. Należy także mieć na względzie, że ww. orzeczenie zostało wydane na czas określony, tj. do dnia 31 grudnia 2018 r.

Wobec powyższego nie można przyjąć, że aktualna sytuacja skarżącego przesądza o braku możliwości spłaty zadłużenia. Tym bardziej że strona ma możliwość wystąpienia z wnioskiem o odroczenie terminu płatności, a następnie rozłożenia należności na raty. Skarżący zaś ze swej strony nie wykazał, by jego sytuacja była sytuacją szczególną, wyróżniającą go spośród innych dłużników alimentacyjnych. Zaznaczyć także należy, że w razie pogorszenia sytuacji zdrowotnej,.czy innej zmiany sytuacji życiowej i wykazania tej okoliczności właściwym dokumentem, dłużnik w każdym czasie może wystąpić ze stosownym wnioskiem o umorzenie.

Wobec powyższego uznać należy, że nie ma usprawiedliwionych podstaw zarzut błędnej wykładni art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Nie jest także zasadny zarzut, że w sprawie nie ustalono dokładnie stanu faktycznego w zakresie możliwości dochodowych skarżącego. Tym samym skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, a zaskarżony wyrok jest zgodny z przepisami obowiązującego prawa.

Zobacz także:

Trudna sytuacja finansowa wobec zadłużenia alimentacyjnego