Pasażer bez pasów – odpowiedzialność kierowcy

Korzystanie z pasów bezpieczeństwa przez podróżujących autem jest kwestią budzącą wiele emocji. Na pewno każdy z nas niejednokrotnie uczestniczył w dyskusji dotyczącej tego, czy „opłaca się” zapinanie pasów. Krótkie odcinki trasy, mała prędkość jazdy, niewygoda. Są to jedne z niewielu argumentów dotyczących tego, że zapinanie pasów bezpieczeństwa jest bezcelowe. Jednak czy na pewno?

Niezapinanie pasów bezpieczeństwa stanowi nie tylko zagrożenie dla życia i zdrowia. Niesie za sobą także konsekwencje prawne. Przestrzeganie obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa regulowane jest przez wiele aktów prawnych. Z pewnością warto się z nimi zapoznać. 

Pasażer bez pasów a odpowiedzialność kierowcy

Zgodnie z art. 39 ustawy o ruchu drogowym Kierujący pojazdem samochodowym oraz osoba przewożona takim pojazdem wyposażonym w pasy bezpieczeństwa są obowiązani korzystać z tych pasów podczas jazdy.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami to na kierowcy ciąży odpowiedzialność za bezpieczeństwo osób, które podróżują z nim w aucie. Kierującemu pojazdem zabrania się m.in. przewożenia pasażera w sposób niezgodny z art.39 [obowiązek korzystania z pasów bezpieczeństwa].

Za jazdę bez zapiętych pasów bezpieczeństwa odpowiada jednakże każda osoba, która tego obowiązku nie dopełniła. Zgodnie z taryfikatorem mandatów ukarany może zostać zatem kierujący pojazdem, który przewozi pasażerów niekorzystających z pasów bezpieczeństwa, jak i osoba niekorzystająca z pasów bezpieczeństwa podczas jazdy. Podsumowując, ukarany mandatem może zostać zatem zarówno kierowca, jak i pasażer.

Pasażer bez pasów a wysokość mandatu

Jazda bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, zgodnie z polskim prawem, stanowi wykroczenie. Jest ono regulowane w Kodeksie wykroczeń. Należy wskazać, że według art. 97 Uczestnik ruchu lub inna osoba znajdująca się na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, a także właściciel lub posiadacz pojazdu, który wykracza przeciwko innym przepisom ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym lub przepisom wydanym na jej podstawie, podlega karze grzywny do 3000 złotych albo karze nagany.

Kierowca, który przewozi pasażerów niekorzystających z pasów bezpieczeństwa, narażony jest natomiast na mandat w wysokości 100 zł. Taki sam mandat grozi mu w przypadku, kiedy to on sam nie dopełnił obowiązku zapięcia pasów bezpieczeństwa.

Warto jednak zaznaczyć, że wystawienie mandatu nie jest obligatoryjne. Posiłkując się art. 41 Kodeksu wykroczeń dot. środków oddziaływania wychowawczego, W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego.

Przeczytaj również:
Czy zawsze za brak pasów bezpieczeństwa grozi mandat? 

Pasażer bez pasów a punkty karne

Nieprzestrzeganie przepisów ustawy o ruchu drogowym, dotyczących bezpiecznej jazdy, powoduje także możliwość nałożenia punktów karnych na kierowcę.

Kierowca, który nie posiada zapiętych pasów bezpieczeństwa, może zostać ukarany 2 punktami karnymi. Kiedy jednak to pasażerowie nie dostosowują się do przepisów ustawy i podróżują bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, na kierowcę mogą zostać nałożone 4 punkty karne. W pojeździe, w którym ani kierujący, ani pasażerowie nie korzystają z pasów bezpieczeństwa, istnieje natomiast możliwość nałożenia na kierowcę łącznie 6 punktów karnych.

Przeczytaj również:
Jak sprawdzić punkty karne?

Pasy bezpieczeństwa a statystyka

W 16 województwach w 86 punktach pomiarowych przeprowadzono badania mające na celu – między innymi – zebranie danych o stosowaniu pasów bezpieczeństwa przez kierujących i pasażerów pojazdów osobowych, dostawczych i ciężarowych. Zgodnie z nim wskaźnik używania pasów w samochodach osobowych w 2015 roku, biorąc pod uwagę pracę przewozową dla różnych rodzajów dróg jako czynnika wagowego, wyniósł 91%. Natomiast, wśród użytkowników samochodów osobowych pasy bezpieczeństwa stosowało 95% kierujących, 96% pasażerów z przodu oraz 76% pasażerów z tyłu.

Widzimy więc, że tendencja do zapinania pasów utrzymuje się na stosunkowo wysokim poziomie. Kierujący stanowią natomiast grupę osób, która w największym stopniu pamięta o korzystaniu z pasów bezpieczeństwa. 

Kto nie musi zapinać pasów bezpieczeństwa?

Warto jednak wiedzieć, że ustawa o ruchu drogowym przewiduje wyjątki od powyższego przepisu. Obowiązek korzystania z pasów bezpieczeństwa nie dotyczy:

• osoby mającej zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów bezpieczeństwa;
• kobiety o widocznej ciąży;
• kierującego taksówką podczas przewożenia pasażera;
• instruktora lub egzaminatora podczas szkolenia lub egzaminowania;
• policjanta – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• funkcjonariusza Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• Agencji Wywiadu – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• Służby Kontrwywiadu Wojskowego – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• Służby Wywiadu Wojskowego – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• Centralnego Biura Antykorupcyjnego – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• Straży Granicznej, Służby Celno-Skarbowej – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• Służby Więziennej – podczas przewożenia osoby (osób) zatrzymanej;
• żołnierza Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – podczas przewożenia osoby zatrzymanej;
• funkcjonariusza Służby Ochrony Państwa podczas wykonywania czynności służbowych;
• żołnierza Żandarmerii Wojskowej podczas wykonywania czynności ochronnych;
• zespołu medycznego w czasie udzielania pomocy medycznej;
• konwojenta podczas przewożenia wartości pieniężnych;
• osoby chorej lub niepełnosprawnej przewożonej na noszach lub w wózku inwalidzkim;
• dziecka w wieku poniżej 3 lat przewożonego pojazdem kategorii M2 i M3;
• dziecka przewożonego na zasadach przewidzianych w art. 2 ulgi przy przejazdach kolejowych i autobusowych na podstawie biletów jednorazowych ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2018 r. poz. 295).

Pasażer bez pasów a Sąd Rejonowy

Tematyka bezpieczeństwa oraz zapinania pasów podczas jazdy autem była także poruszana przez polskie sądownictwo. 

Warto przywołać orzeczenie Sądu Rejonowego w Giżycku V Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Węgorzewie z dnia 5 czerwca 2018 r. (sygn. akt V W 43/18). Dotyczy ono bowiem odpowiedzialności karnej w sytuacji braku zapięcia pasów bezpieczeństwa. 

Jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych, obwiniony [..] przewoził pasażera, który nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa, nie korzystał z pasów bezpieczeństwa podczas jazdy. Naruszenie obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa stanowi wykroczenie określone w art. 97 k.w. Wykroczenia tego dopuszcza się zarówno kierujący pojazdem samochodowym, jak i osoba przewożona takim pojazdem, jeśli nie korzystają z pasów bezpieczeństwa.

Ponadto kierujący pojazdem, który ma zapięte pasy bezpieczeństwa, ponosi odpowiedzialność za to wykroczenie, gdy pasażer nie korzysta z nich, niezależnie od odpowiedzialności pasażera. Odpowiedzialność pasażera wynika z niedostosowania się do nakazu płynącego z art. 39 ust. 1, który wyraźnie stanowi, że pasażer jest obowiązany korzystać z pasów bezpieczeństwa.

Podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności w omawianym wyżej wypadku kierującego pojazdem stanowi przepis art. 45 ust. 2 pkt 3, zabraniający kierującemu pojazdem przewożenia pasażera w sposób niezgodny z art. 39, tj. niekorzystającego z pasów bezpieczeństwa, w sytuacji gdy jest to nakazane. 

R.A. Stefański, Pasy bezpieczeństwa, Kierowca i Prawo 1992, nr 6, s. 3

Zapinanie pasów a Sąd Okręgowy

W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Okręgowy w Sieradzu. Chodzi o wyrok z dnia 17 października 2018 r. o sygnaturze akt I Ca 369/18:

Jakkolwiek Sąd Rejonowy przyjął, iż pełną odpowiedzialność za odstąpienie od zapięcia pasów bezpieczeństwa ponosi powód to wskazać należy, iż obowiązek dopilnowania tego, czy pasażerowie zapięli pasy bezpieczeństwa ciąży na kierowcy pojazdu

Zapinanie pasów a Sąd Najwyższy

Zgodnie natomiast z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2013 r. o sygnaturze akt II KK 169/12: obowiązek dopilnowania tego, czy pasażerowie zapięli pasy bezpieczeństwa ciąży na kierowcy pojazdu. Jednocześnie jednak, nie zapięcie tych pasów przez pasażerów, mogło mieć fundamentalne znaczenie dla skutku będącego następstwem wypadku drogowego. W tym kontekście okoliczności w jakich doszło do niezapięcia pasów, mogą rzeczywiście być rozpatrywane jako przyczynienie się pokrzywdzonych do zintensyfikowania tych skutków, co mogłoby mieć znaczenie, przede wszystkim dla wymiaru kary.

Orzeczenia te wskazują więc, że to kierowca jest zobowiązany do zainicjowania i stworzenia bezpiecznych warunków jazdy innym pasażerom. To właśnie on popełnia zatem wykroczenie, jeśli nie wykaże odpowiedniej inicjatywy. Może to skutkować otrzymaniem mandatu i punktów karnych.

Zapinanie pasów bezpieczeństwa, poruszając się autem, powinno być kwestią bezdyskusyjną. Odpowiedzialność prawna oraz związane z nią kary pieniężne powinny być natomiast przestrogą dla kierowców oraz pasażerów przed łamaniem przepisów ustawy.