Alimenty od rodzica osadzonego w zakładzie karnym 

O umorzenie należności alimentacyjnych dłużnik może starać się jedynie w wyjątkowych, prawnie określonych sytuacjach. Jak kwestia ta prezentuje się w przypadku rodzica osadzonego w zakładzie karnym?

Obowiązek alimentacyjny

Obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Istotą takiego świadczenia jest fakt, iż jedna strona ma prawo żądać dostarczenia wskazanych środków, a druga osoba ma obowiązek je dostarczać. Zgodnie z art. 138 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej jako „krio”), obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny), obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny trwa tak długo, dopóki uprawnione do alimentów dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Ogólnie przyjmuje się, że trwa on dopóki dziecko się uczy. W szczególności studiuje na studiach dziennych lub nie ma możliwości podjęcia pracy zarobkowej.

Alimenty od osoby pozbawionej wolności

Rozważając kwestię alimentów od osoby pozbawionej wolności, w pierwszej kolejności zwrócić uwagę należy na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 1995 r., sygn. akt: III CZP 178/94. Stanowi ona, iż możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentacji, który odbywa karę pozbawienia wolności i nie jest zatrudniony, ustala się według zasad określonych w art. 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (a więc według usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego). Ze względu na okoliczności sprawy sąd może nie uznać zmiany niekorzystnej dla możliwości zarobkowych zobowiązanego, jaką spowodowało umieszczenie go w zakładzie karnym.

Z powyższego wynika zatem, iż sam fakt, że osoba zobowiązana do uiszczania świadczeń alimentacyjnych przebywa w zakładzie karnym, nie powoduje, że jej obowiązek alimentacyjny względem małoletniego zostaje z tego powodu automatycznie ograniczony. Orzekając więc o wysokości alimentów od osoby odbywającej karę pozbawienia wolności, sąd w wyroku zasądzającym świadczenie alimentacyjne powinien wziąć pod uwagę sytuację zobowiązanego do alimentów.

Przeczytaj również:
Krąg osób zobowiązanych do alimentacji

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

Zgodnie z przepisami dotyczącymi egzekucji świadczeń alimentacyjnych, jeżeli dłużnik odbywa karę pozbawienia wolności, wierzyciel może złożyć tytuł wykonawczy. Mowa o wyroku zasądzającym alimenty wraz z nadaną mu klauzulą wykonalności, bezpośrednio dyrektorowi zakładu karnego, który obowiązany jest wypłacać wierzycielowi należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego. Egzekucją może również zająć się komornik. Egzekucja alimentów może okazać się nieskuteczna. Wówczas osoba uprawniona może zgłosić się do funduszu alimentacyjnego o wypłatę należnego jej świadczenia.

Przeczytaj również:
Czy uchylanie się od alimentów jest przestępstwem?

Fundusz Alimentacyjny

W przypadku niemożności wyegzekwowania alimentów na dziecko rodzic może ubiegać się o przyznanie świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Fundusz ten ma na celu pomoc osobom, które nie otrzymują zasądzonych na dzieci alimentów, pomimo prowadzonej egzekucji komorniczej wobec rodzica zalęgającego z alimentami. Pamiętać jednak należy, iż świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18. roku życia. Jeśli jednak osoba uprawniona uczy się w szkole lub szkole wyższej, wówczas świadczenie może fundusz wypłacać do ukończenia przez nią 25. roku życia. Natomiast w przypadku osoby posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności świadczenie może być przekazywane bezterminowo.

Wnioski o świadczenie z Funduszu

Przyjmowaniem wniosków o świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego zajmują się urzędy gmin. Aby otrzymać świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego, musi mieć miejsce bezskuteczna egzekucja zasądzonych alimentów. Kolejny warunek to nieprzekraczanie ustalonego kryterium dochodu. Rodzic w imieniu dziecka składa wniosek o świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego do gminy. Wniosek jest szczegółowo określony. Można go znaleźć na stronach internetowych ministerstwa pracy i polityki społecznej, jak również w gminach. Do wniosku należy dołączyć wymagane dokumenty. Świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego przysługuje w wysokości odpowiadającej wysokości zasądzonych alimentów. Nie mogą być jednak wyższe niż 500 zł. Oznacza to, że jeżeli zasądzone alimenty wynoszą 400 zł, to świadczenie również będzie w tej wysokości. Gdy alimenty wynoszą 700 zł, świadczenie z funduszu będzie wypłacane w wysokości 500 zł.

Przeczytaj również:
Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami

Ponadto świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł. Wysokość wypłacanych alimentów odpowiada natomiast wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże w kwocie nie wyższej niż 500 zł. Dłużnik alimentacyjny jest obowiązany do zwrotu właściwemu organowi należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej. Musi to nastąpić łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty. W praktyce wygląda to więc tak, że najpierw do dłużnika wysyła się decyzję o przyznaniu osobie uprawnionej świadczenia z funduszu i wysokości zadłużenia. Następnie wysyła się decyzję o zobowiązaniu do zwrotu kwoty, którą w trakcie tego okresu wypłacono. Fundusz egzekwuje z kolei zwrot wypłaconych świadczeń od dłużnika.

Praca osadzonych

Z przepisów kodeksu karnego wykonawczego wynika, że administracja zakładu karnego powinna w miarę możliwości zapewnić pracę skazanym. W szczególności tym, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny. Nie można więc wstawić znaku równości pomiędzy osadzeniem a brakiem możliwości zarobkowania.

Przeczytaj również:
Czy każdy skazany może być zatrudniony?

Umorzenie egzekucji

Co do zasady, można też żądać umorzenia egzekucji zaległych świadczeń. Orany sądownicze mają możliwość ograniczenia lub umorzenia nałożonego na dłużnika obowiązku alimentacyjnego. Będzie tak w przypadku, gdy sytuacja materialna osadzonego niezaprzeczalnie wykazuje brak szans na zdobycie odpowiednich środków pieniężnych. Organ prowadzący daną sprawę alimentacyjną ma niezbywalny obowiązek zgromadzenia i wszechstronnego zbadania materiału dowodowego w sprawie zarówno finansowej, jak i osobistej sytuacji życiowej dłużnika.

Decyzja w sprawie umorzenia należności alimentacyjnych jest podejmowana indywidualnie dla każdego przypadku. Umorzenie długu osoby niewywiązującej się ze swego obowiązku alimentacyjnego następuje na drodze decyzji administracyjnej. Sąd ma prawo oddalić wniosek o umorzenie długu. Jeśli uzna, że nie ma podstaw do anulowania zaległości alimentacyjnych lub że szkodliwość społeczna tego czynu była duża.

Jest jeszcze inne kryterium, jakie może zdecydować o umorzeniu lub dalszym podtrzymaniu obowiązku alimentacyjnego dłużnika, który przebywa za kratkami. Znaczenie ma, czy popełnił on swe przestępstwo umyślnie, czy też nieumyślnie. W zależności od odpowiedzi na to pytanie sąd może wydać swój wyrok o uchyleniu lub podtrzymaniu alimentów.