Co grozi za podjęcie pracy przez bezrobotnego bez poinformowania urzędu?

Jednym z podstawowych obowiązków osoby bezrobotnej jest informowanie właściwego powiatowego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej albo o rozpoczęciu prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Jakie konsekwencje grożą za podjęcie pracy przez bezrobotnego bez poinformowania urzędu?

Nielegalna praca zarobkowa

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej jako „upz”), nielegalne zatrudnienie lub nielegalna innej praca zarobkowa to także podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy. Przepis ten jest ściśle powiązany z obowiązkiem nałożonym w art. 74 upz. Zgodnie z tym przepisem bezrobotny jest obowiązany zawiadomić w ciągu 7 dni powiatowy urząd pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub o złożeniu wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego (tj. np. o nabyciu prawa do emerytury) albo utratę prawa do zasiłku.

Podjęcie pracy przez bezrobotnego

Zgodnie z art. 119 ust. 2 upz bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlega karze grzywny (nie niższej niż 500zł). Z porównania zakresu przedmiotowego art. 74 i art. 2 ist. 1 pkt 13 lit. c upz wynika, że obowiązek zawiadomienia (art. 74 upz) ma szerszy zakres przedmiotowy niż znamiona wskazane jako przesłanka nielegalnego zatrudnienia (art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. c). W definicji tego pojęcia nie została bowiem uwzględniona sytuacja powstania okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego, a także utraty prawa do zasiłku. Co więcej, art. 119 ust. 2 upz nie przewiduje odpowiedzialności za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia właśnie w przypadku tych wspomnianych okoliczności (A. Korcz, W. Maciejko, Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, PiZS 2005, nr 11, s. 18).

Definicja działalności

Ustawodawca we wszystkich trzech wskazanych wyżej przepisach posługuje się zwrotami: „ewidencja działalności gospodarczej” (art. 74 upz), „pozarolnicza działalność” (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) oraz „działalność gospodarcza” (art. 119 ust. 2 upz). W słowniczku pojęciowym ustawy odnaleźć można natomiast jedynie definicję pozarolniczej działalności, która oznacza pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 2 ust. 1 pkt 23 upz). Ustawa ta zawiera także definicję osoby prowadzącej pozarolniczą działalność (art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Za taką osobę zatem uważa się:

1. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;
2. twórcę i artystę;
3. osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

• • w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
  • z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
5. osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

Wyłączenie karalności

Sprawca nie podlega karze, jeżeli przed dniem rozpoczęcia kontroli w podmiocie kontrolowanym obowiązek, o którym mowa w art. 74 uzp (obowiązek zawiadomienia o okolicznościach powodujących utratę statusu bezrobotnego lub prawa do zasiłku), został już spełniony.