Pierwsze Q&A Kruczka – wy pytacie, my odpowiadamy!

Jakiś czas temu Marysia Mazurkiewicz na naszym portalu opublikowała artykuł traktujący o ochronie wizerunku. Patrząc na Wasze żywe zainteresowanie tematem postanowiliśmy zaspokoić ten głód wiedzy. Poniżej zamieszczamy odpowiedzi na pytania zadane nam przez was – naszych czytelników, chcących szerzej poznać zagadnienie prawa do rozpowszechniania wizerunku.

Czy można opublikować zdjęcie rodziny, gdy w kadrze znajdują się nieznane osoby?

Najważniejszym elementem wizerunku jest rozpoznawalność osoby. Kiedy robisz zdjęcie swojej rodzinie i kadrujesz je w taki sposób, że obejmuje ono osobę znajdującą się obok musisz liczyć się z tym, że naruszysz jej prawo do wizerunku.

Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.

art. 81 ust 1 – ustawa Prawo autorskie

Nie warto sugerować się twierdzeniem, że postać stała bokiem do obiektywu lub była całkowicie odwrócona. Do wspomnianego naruszenia dojdzie w przypadku, gdy możliwa będzie identyfikacja osoby, którą uchwyciło się na fotce. Charakterystyczna fryzura, blizna lub inna indywidualna cecha, może pozwolić na ustalenie tożsamości. Wystarczy, że postać zostanie rozpoznana przez niewielką grupę osób, takich jak jej najbliżsi i już mamy do czynienia z naruszeniem prawa do wizerunku.

Nie poniesiesz jednak konsekwencji za zrobienie takiej fotografii. Problem pojawi się jedynie w przypadku chęci jej rozpowszechniania, chociażby w formie publikacji na Facebooku.

Czy organizator wycieczki może wstawić zdjęcie grupy lub jej części na Facebooka?

Wstawić może, ale na pewno nie bez zgody samych zainteresowanych. Uzyskanie zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku osoby uwiecznionej na fotografii nie będzie konieczne jedynie w kilku przypadkach. Mianowicie, gdy stanowi ona jedynie szczegół pewnej całości (np. zdjęcie tłumu podczas Marszu Niepodległości); jest częścią krajobrazu (np. ledwo widoczna w oddali osoba idąca wzdłuż ścieżki, którą fotografujemy); bierze udział w imprezie miejskiej (np. fotografia spod sceny koncertu WOŚP) lub konferencji naukowej (np. zdjęcia widowni).

Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku (…) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

art. 81 ust. 2 pkt 2 – ustawa Prawo autorskie

Grupowe selfie nie stanowi jednak wyjątku, ponieważ każda uchwycona na nim osoba jest punktem zainteresowania. Dzieje się tak, ponieważ bohaterowie zdjęcia nie stanowią elementu tła i części całości a wręcz są jej elementem kluczowym. W takim wypadku można dopominać się od autora upublicznionej fotki o usunięcie jej, jeżeli nie zgadzamy się na publikację naszego wizerunku. Osoba umieszczająca zdjęcie w sieci lub je upubliczniająca w inny sposób ma obowiązek udowodnić, że uzyskała zgodę na rozpowszechnianie.

Czy wysyłanie zdjęć przez komunikator Messenger jest rozpowszechnianiem wizerunku?

To zależy. Pojęcie rozpowszechniania należy rozumieć jako publiczne udostępnianie zdjęcia zarówno w internecie, jak i w inny sposób umożliwiający zapoznanie się z wizerunkiem bliżej nieokreślonej grupie osób. Zgodnie z tą tezą wysłanie prywatnej wiadomości do konkretnej osoby nie stanowi podstawy dopuszczenia się bezpodstawnego rozpowszechniania wizerunku. Z drugiej zaś strony komunikator ten umożliwia tworzenie grup o znacznie szerszym gronie odbiorców.

W przypadku umieszczenia fotografii w miejscu, gdzie obejrzeć go może bliżej nieokreślona grupa osób (np. na grupie na Messenger, gdzie każdy może dodawać kolejnych członków) mamy już do czynienia z naruszeniem prawa do wizerunku. Czytelnik zadający to pytanie wspomniał również, że celem takiego wysłania mogłoby być np. skompromitowanie drugiej osoby. W tym wypadku nie tylko mają zastosowanie przepisy prawa autorskiego i wynalazczego, ale również te znajdujące się w kodeksie cywilnym.

Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

art. 24 § 1 – ustawa Kodeks cywilny

Zgodnie z powyższym, poszkodowany ma prawo żądać naprawienia wyrządzonych szkód. 

Czy można nagrywać rozmówcę bez jego zgody?

Gdy nagrywasz osoby trzecie, bez ich wiedzy i zgody a jednocześnie sam nie uczestniczysz w tej rozmowie możesz podlegać przepisom kodeksu karnego. Takie działanie w wielu przypadkach uchodzi za przestępstwo.

Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

art. 267 – ustawa Kodeks karny

W dalszej części artykułu wskazane jest, że tej samej karze podlegają osoby, które w celu uzyskania informacji zakładają lub posługują się m.in. urządzeniami podsłuchowymi i wizualnymi. Ten przykład znamy chociażby z głośnych dziś afer podsłuchowych.

Jednak trochę inaczej wygląda sprawa, kiedy nagrywasz rozmowy przeznaczone dla twoich uszu. Innymi słowy – nagrywasz przebieg zdarzenie, którego jesteś uczestnikiem. W tym drugim przypadku na pewno nie odpowiemy karnie. Nie jest to jednak zgoda na bezstresowe nagrywanie każdej dotykającej nas rozmowy. Artykuł 23 kodeksu cywilnego zawiera w sobie otwarty katalog, który może pozwolić sędziemu na interpretację, że ta konkretna rozmowa narusza czyjeś dobro osobiste.

Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

art. 23 – ustawa Kodeks cywilny

Wątpliwym jest jednak fakt, że zabronione jest nagrywanie rozmowy dla celów dowodowych, kiedy nie ma możliwości dochodzenia swojej racji w inny sposób. Jest to jednak kwestia ocenna. Wszystko spoczywa w rękach przedstawiciela polskiego sądownictwa, na którego będziemy mieli przyjemność (lub jej brak) trafić.

Czy można fotografować aktorów i grajków ulicznych?

Tutaj trzeba ostrożnie. Zgodnie z prawem możemy fotografować i nagrywać osoby publiczne, jeżeli ich wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznej. Tak skonstruowany przepis pozwala nam uwiecznić obraz polityka dającego przemówienie, znanego muzyka dającego koncert, czy powszechnie rozpoznawanego aktora decydującego się na wystąpienie w centrum miasta. Problematyczne może okazać się stwierdzenie osoba powszechnie znana. Nie każdy grajek uliczny, jak również nie wszyscy aktorzy są właśnie takimi osobami. Same występy publiczne takich osób często balansują na granicy prawa. Z tego powodu warto jednak zdobyć zgodę na rozpowszechnianie wizerunku.

Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku (…) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych

art. 81 ust. 2 pkt 1 – ustawa Prawo autorskie

Warto również zauważyć, że osoba powszechnie znana uchwycona na zdjęciu w czasie swojego prywatnego życia traktowana jest jak każdy inny człowiek. Bez zgody na rozpowszechnianie wizerunku narażamy się na odpowiedzialność karną. W tym przypadku idealnym przykładem są tzw. paparazzi, którzy fotografują celebrytów podczas ich codziennych czynności. Jest to działanie niezgodne z prawem.

Zobacz również:

Ujawnienie wizerunku protestujących w „Wiadomościach” TVP – wystąpienie RPO

Czy sąsiad może mnie nagrywać i robić mi zdjęcia? Ochrona wizerunku. Kiedy zaczyna się stalking?

Czy sąsiad może latać dronem nad moim domem? Naruszenie posiadania