Spółka partnerska

Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Kodeks spółek handlowych (dalej zwany k.s.h.) reguluje istotę spółki partnerskiej w art. 86 – 101.

W sprawach nieuregulowanych przepisami działu odpowiedniego dla spółki partnerskiej mają zastosowanie przepisy dotyczące spółki jawnej. Wobec tego, iż w kodeksie brak jest wyróżnienia „Stosunków wewnętrznych spółki”, stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej w zakresie:

• wysokości, rodzajów wkładów,
• udziału w zyskach/stratach,
• prowadzenia spraw spółki (z zastrzeżeniem art. 97 § 2 k.s.h.),
• kontroli spraw spółki,
• zakazu działalności konkurencyjnej,
• przepisów o rozwiązaniu spółki,
• wystąpienia wspólnika  (tj. art. 22 § 2 z uwzględnieniem art. 95 § 1 k.s.h., art. 27, 28, 29 § 2-3, art. 30 z uwzględnieniem art. 95-97 k.s.h., art. 31-39 z uwzględnieniem art. 97 k.s.h., art. 40-85 z uwzględnieniem art. 98-101 k.s.h.).

Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Spółkę można zawiązać w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

Partnerzy

Partnerami w spółce partnerskiej (wspólnikami) mogą być tylko osoby fizyczne, które są uprawnione do wykonywania wolnych zawodów (określonych w art. 88 k.s.h. lub w odrębnej ustawie).

Spółki partnerskiej nie mogą utworzyć:

• osoby prawne;
• handlowe spółki osobowe (choćby zrzeszały reprezentantów wolnych zawodów);
• spółki cywilne;

Wolny zawód nie został zdefiniowany w przepisach prawa. Przyjmuje się, iż wyróżnia się on następującymi cechami:

• jest wykonywany profesjonalnie, zawodowo;
• polega na świadczeniu usług typowych;
• działalność jest wykonywana na własny rachunek;
• wymaga szczególnego wykształcenia lub umiejętności związanych z wykonywanym zawodem;
• działalność jest prowadzona samodzielnie i osobiście (przy ewentualnej pomocy osób podporządkowanych);

Firma

Firma – inaczej nazwa przedsiębiorstwa – powinna zawierać:

• nazwisko co najmniej jednego partnera, np. Kowalski;
• dodatkowe oznaczenie: „i partnerzy”, „partnerzy”, „spółka partnerska”, „sp. p”;
• określenie wolnego zawodu, np. radców prawnych;

Przykład: „Adwokaci – J. Kowalski i partnerzy” spółka partnerska.

Elementy umowy spółki partnerskiej

Elementy obligatoryjne (essentialia negotii):

• określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
• przedmiot działalności spółki;
• firmę i siedzibę spółki;
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość;

Elementy umowy, których zawarcie w umowie jest uzależnione od występowania zjawiska:

• nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 §2 k.s.h.;
• w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;

Wadliwe zawarcie umowy spółki partnerskiej

Naruszenie treści art. 91 k.s.h. określającego elementy umowy spółki nie powoduje nieważności czynności prawnej. W takiej sytuacji znajdzie zastosowanie art. 58 k.c. z uwzględnieniem art. 2 zd. 2 k.s.h.

Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana – art. 58 § 3 k.c.

Względy bezpieczeństwa obrotu i ochrony zaufania kontrahentów miały duży wpływ na tę dość przychylną dla przedsiębiorców regulację (np. wyrok SA w Białymstoku z dnia 9 listopada 2012 r., I ACa 534/12, który na gruncie stanu faktycznego dotyczącego spółki jawnej przyjął, że wadliwie zawiązana spółka pozostaje nadal skuteczna zarówno wobec osób trzecich, jak i w stosunku wewnętrznym między wspólnikami).

Sąd rejestrowy powinien wezwać zgłaszającego do uzupełnienia umowy, jeśli stwierdzi w niej braki (art. 23-24 ustawy o KRS).

Forma umowy

Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego

Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać:

• firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń;
• określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
• przedmiot działalności spółki;
• nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów;
• nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, w przypadku, gdy w spółce został powołany zarząd;
• nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2 k.s.h.

Warto pamiętać, iż do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.

Wszelkie zmiany danych wymienionych powyżej powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu.

Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Odpowiedzialność

Spółka partnerska ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zaciągnięte przez siebie zobowiązania związane z funkcjonowaniem spółki. Obok odpowiedzialności spółki – solidarnie –  odpowiedzialność ponoszą partnerzy w zakresie realizowanych wolnych zawodów.

Art. 95 k.s.h. nie zawiera regulacji dotyczącej odpowiedzialności spółki, ale reguły odpowiedzialności partnerów wobec siebie i spółki. Warto pamiętać, iż dotyczy on zobowiązań spółki, co oznacza, że z tytułu wykonawczego przeciwko partnerom nie można prowadzić egzekucji z majątku spółki.

Odpowiedzialność spółki partnerskiej można podzielić na trzy grupy:

• za zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem przez partnera wolnego zawodu, w tym za zobowiązania zaciągnięte przez innych partnerów jak i osoby podlegające partnerowi;
• za zobowiązania powstałe w związku ze zwykłym funkcjonowaniem spółki, np. remont lokalu;
• według przepisów dotyczących spółki jawnej;

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez partnera

Odpowiedzialność za podejmowane czynności powinna być precyzyjnie określona w umowie spółki lub  umownym podziale obowiązków między wspólnikami. W przypadku braku wyraźnego podziału, gdy w konkretnych czynnościach brało udział dwóch lub więcej partnerów – zasada wyłączenia odpowiedzialności nie obowiązuje. Nie przyjmuje się domniemania rozdzielności odpowiedzialności tam, gdzie pojawiają się wątpliwości co do realizacji wolnego zawodu przez podmiot.

Zasada wyłączenia odpowiedzialności będzie miała zastosowanie tam, gdzie zostały ustalone odrębne strefy działania każdego z partnerów – w umowie czy umownym podziale.

Wspólnicy NIE ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez innych partnerów, natomiast ponoszą odpowiedzialność za:

• zobowiązania, które powstały w związku z wykonywaniem przez nich wolnego zawodu;
• zobowiązania związane z działalnością osób im podległych;

Odpowiedzialność osób podległych partnerom

Istotną kwestią jest określenie – w umowie spółki, uchwale wspólników, umowie między spółką a wspólnikami, umowie o pracę, w zakresach czynności pracowniczych, w sposób precyzyjny, podległości kierowniczej partnerów, tzn. komu dana osoba podlega. Warto pamiętać, że partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności za osoby, które zatrudniono w spółce, ale ponoszą odpowiedzialność za tych, którzy im podlegają. W związku z tym kwestią kluczową jest ustalenie podległości kierowniczej innego partnera. W przypadku braku wyraźnego podziału związanego z podległością partnerom – zasada wyłączenia odpowiedzialności NIE obowiązuje. Oznacza to, że wszyscy wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za działania tych osób. Jeżeli brak precyzyjnego określenia kierownictwa w umowie czy uchwale, ale podległość kierownicza realizowała się w trakcie funkcjonowania spółki – odpowiedzialność będzie ponosił partner, który kierował danymi osobami.

Podstawą prawną do utworzenia więzi kierowniczej jest: umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o świadczenie usług, umowa o dzieło – np. asystent, aplikant, tłumacz, pomoc techniczna. Dotyczy to również osób, które mają formalne prawno do wykonywania wolnego zawodu, ale nie są partnerami w spółce, np. adwokat, lekarz.

Warto pamiętać, iż odpowiedzialność partnera za osoby podległe może mieć miejsce tylko wtedy, gdy podjęte działania miały związek z przedmiotem działalności spółki. Wszelkie inne zobowiązania nie związane z przedmiotem działalności spółki obciążają spółkę i wszystkich wspólników bez względu na reguły podporządkowania.

Zobowiązania powstałe w związku ze zwykłym funkcjonowaniem spółki

Partnerzy ponoszą odpowiedzialność za ogólne zobowiązania spółki, tzn. niezwiązane z wykonywaniem przez nich wolnego zawodu.

Odpowiedzialność ta jest nieograniczona, osobista, subsydiarna i solidarna. Dodatkowo według przepisów k.s.h (art.10 k.s.h.) odpowiedzialność ponosi wspólnik, który nabył ogół praw i obowiązków od dotychczasowego partnera. Odpowiedzialność ta jest osobista, solidarna i odnosi się zarówno do wspólnika wstępującego, jak i występującego ze spółki. Osoba przystępująca do spółki – poszerzając krąg wspólników – ponosi odpowiedzialność również za zobowiązania powstałe przed dniem jej przystąpienia.

Art. 95 k.s.h. jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, tzn. ustalenie między wspólnikami w umowie lub umowach szczegółowych zasad odpowiedzialności wywiera skutki tylko między wspólnikami, np. ograniczenie odpowiedzialności do pewnej kwoty.

Przykład:

Partner, spłacając dług spółki, w sprawach zwykłych, które nie są związane z wykonywaniem wolnego zawodu, ma prawo do roszczenia regresowego (zwrotu) do pozostałych wspólników i spółki.

Partner, spłacając dług spółki związany z wykonywaniem przez niego wolnego zawodu lub działań/ zaniechań osób podległych jego kierownictwu, ma prawo do roszczenia regresowego (zwrotu) TYLKO do spółki.

Ważne!

• Roszczenie regresowe będzie możliwe, pomimo bezskutecznej egzekucji przeciwko spółce – jeśli spółka posiada inny majątek.
• Zgodnie z art. 31 § 1 k.s.h. wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).
• Partnerzy nie odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu – tzn. za błędy w sztuce oraz za osoby podległe innym partnerom.

Odpowiedzialność według przepisów dotyczących spółki jawnej

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej reguluje art. 95 § 1 k.s.h. – nie ma potrzeby zawierania tego postanowienia w umowie czy zgłoszeniu do rejestru, aby wspomniana regulacja obowiązywała. Jednak art. 95 § 2 k.s.h. wprowadza wyjątek od zasady – „Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej”. Aby reguła była wiążącą, należy ją wyraźnie umieścić w postanowieniach umowy spółki – pierwotnej bądź za sprawą zmiany umowy. Przesłanką zastosowania powyższego art. jest zgoda partnera na ponoszenie odpowiedzialności według zasad dotyczących spółki jawnej.

Czytaj również:

Wystąpienie wspólnika ze spółki partnerskiej po utracie uprawnień